Αφγανιστάν: Ένα ταξίδι στο χρόνο

Σύνορα Pakistan – Afghanistan

Στα σύνορα συναντήσαμε κομβόι φορτηγών φορτωμένων με πρόσφυγες Αφγανούς, που περιμένουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Κάπως έτσι αισθάνομαι κι εγώ περνώντας τα σύνορα πεζή. Από ‘κει παίρνω άλλο ταξί για την Καμπούλ. 230χλ. Σε 6:30 ώρες! Ο δρόμος μέχρι ενός σημείου είναι ασφαλτοστρωμένος, μετά αρχίζει ο χωματόδρομος για πάνω από τρεις ώρες. Καταλαβαίνετε … η σκόνη σύννεφο και η ζέστη αρκετή τέλη Αυγούστου. Ο τέλειος συνδυασμός!

Τα αφγανικά φορτηγά, όπως και τα πακιστανικά είναι έργα τέχνης. Ζωγραφισμένα, με ξυλόγλυπτες πόρτες και πρόσθετες μετόπες.

Πολλά απομεινάρια των πολέμων υπάρχουν στη διαδρομή για την Καμπούλ.

Στη διαδρομή υπάρχουν πολλά αναψυκτήρια και οι Αφγανοί σχεδόν όλοι οπλισμένοι. Σε ένα από αυτά σταματήσαμε για να ξεκουραστούμε λίγο και να πιούμε τον καφέ μας. Ο οδηγός μας πήρε και ένα μπανάκι στις όχθες του ποταμού Καμπούλ όπου βρίσκεται το καφέ.

Στάση σε ένα από τα αναψηκτήρια στη διαδρομή Peshawar – Kabul ανάμεσα σε ταλιμπάν.

Μέχρι στιγμής όλες οι Αφγανές που συναντώ δεν έχουν πρόσωπο. Καλυμμένες με την μπούρκα είναι απρόσωπες γυναικείες φιγούρες γεμάτες μυστήριο. Στην τουαλέτα του καφέ μια Αφγανή αθέατη από τους άντρες έχει βγάλει την μπούρκα της, έχει βγάλει για λίγο τα δεσμά της!

Είναι η πρώτη φορά, που μια Αφγανή γυναίκα απέκτησε πρόσωπο για μένα. Ήταν τόσο απλή και καθημερινή αυτή η σκηνή! Μια τυχαία συνάντηση δύο άγνωστων γυναικών σε μια τουαλέτα αλλά για μένα ήταν ένα είδος αποκάλυψης!  Έβλεπα πριν ένα ρούχο κι αυτό τώρα απέκτησε ψυχή. Είδα το πρόσωπο αυτής της γυναίκας και πόνεσα. Μέσα στο ρούχο της είναι σαν να μην υπάρχει. Δεν έχει έκφραση, δεν έχει οντότητα. Μου ήρθαν μνήμες από κάποια στιγμιότυπα των ειδήσεων χρόνια πριν, όταν έδειχναν μοιχαλίδες Αφγανές, που τιμωρήθηκαν με θάνατο δια λιθοβολισμού. Φυτεμένες στην κυριολεξία μέχρι τη μέση στο χώμα να λιθοβολούνται από το πλήθος και να τινάζονται από τα χτυπήματα μέχρι να αδειάσει η ζωή τους σαν πεσμένο σακί στο χώμα. Ό,τι πιο αποτρόπαιο έχω δει. Την συμπόνεσα, λοιπόν, αυτή τη γυναίκα που είχα μπροστά μου για όλα αυτά που κουβαλάει, για όλη την καταπίεση και την υποχρέωση στην ανυπαρξία.

Μπούρκα: σήμα κατατεθέν των αφγανών γυναικών.

Φτάσαμε στην Καμπούλ κατά τις 7:00 το απόγευμα. Με το που μπήκαμε μέσα διέκρινα μια αναστάτωση. Κανένας δεν μας έδινε σημασία και ήταν όλοι τους αρματωμένοι. Ακόμα και ο ξενοδόχος ήταν επίσης οπλισμένος. Μας πλησίασε κάποια στιγμή και μας εξήγησε πως πριν 5΄-10΄ είχε γίνει έκρηξη σε παγιδευμένο αυτοκίνητο με θύματα κάνα χιλιόμετρο μακρύτερα από το ξενοδοχείο. Ένοπλοι αμερικανοί πηγαινοέρχονταν στο ξενοδοχείο. Ήταν εκπαιδευτές της αφγανικής αστυνομίας και κυκλοφορούσαν οπλισμένοι για παν ενδεχόμενο. Βρίσκομαι στην ταράτσα του ξενοδοχείου όπου υπάρχει εστιατόριο και παρακολουθώ τα τεκταινόμενα στο δρόμο.

Η κυκλοφορία έχει σταματήσει στην πόλη, έχει γίνει συσκότιση (συνηθισμένο φαινόμενο οι συνεχείς διακοπές ρεύματος εξ άλλου), τα μαγαζιά έκλεισαν και στους δρόμους δεν κυκλοφορούν παρά μόνο στρατιωτικά αυτοκίνητα περιπολώντας και αυτοκίνητα των Ηνωμένων Εθνών. Δεν μπορώ να πω ότι δεν ένιωσα έναν φόβο για το τι μέλλει γεννέσθαι.  Η επόμενη μέρα, όμως, ήταν σαν να μην είχε συμβεί τίποτα την προηγούμενη. Η ζωή κυλά ήρεμα στην κανονικότητα της.

Από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Καμπούλ.

Το ξενοδοχείο βρίσκεται απέναντι από την παλιά πόλη της Καμπούλ, που απλώνεται στους λόφους με τα λασπόσπιτά της. Η Καμπούλ είναι μια πολύ ιστορική πόλη, που χτίστηκε πριν από σχεδόν 4000 χρόνια. Έχει υποστεί μεγάλες ζημιές κατά τη διάρκεια των διαφόρων πολέμων 1979-2001. Μια μουντή πόλη χωρίς χρώματα με γήινους τόνους και επικρατέστερους τους χρωματισμούς της άμμου.

Το σύνολο που φορώ λέγεται Pakistani dress. Το έκανα παραγγελία στο Ισλαμαμπάντ του Πακιστάν, όπου βρισκόμουν τις προηγούμενες μέρες, ειδικά για την περίσταση του ταξιδιού στο Αφγανιστάν. Σου παίρνουν μέτρα και σου το ετοιμάζουν σε μία μέρα. 

Μικρομάγαζα στους δρόμους της Καμπούλ.

Εναρμονισμένοι με το περιβάλλον είναι και οι άντρες της πόλης διατηρώντας μια μονοτονία στις ενδυματολογικές τους επιλογές, πάντα στα χρώματα της γης και της άμμου, συμπληρώνοντας την εμφάνιση τους με τα γραφικά ογκώδη τουρμπάνια τους και τις γενειάδες τους φυσικά.

Βιβλικές εικόνες στους δρόμους της Καμπούλ.

Στις γυναίκες επικρατεί κατά 90% το σιέλ στις μπούρκες τους, που πάνε κι έρχονται στην πόλη ανεμίζοντας. Ένα θέαμα που μαγνητίζει το βλέμμα σου περισσότερο από καθετί.

Φυσικά στην πόλη κι εγώ κυκλοφορώ με καλυμμένο το κεφάλι φορώντας μαντίλα. Δεν υποχρεούμαι να φορέσω μπούρκα. Βρίσκομαι στην Chicken Street, τον πιο τουριστικό δρόμο της Καμπούλ γεμάτο από μαγαζιά. Το Αφγανιστάν φημίζεται για τους ημιπολίτιμους λίθους Lapis Lazuli κι έτσι θεωρώ πως θα το βρω φθηνό εδώ. Φθηνές είναι μόνο οι πέτρες. Τα κοσμήματα δεν είναι τόσο φθηνά γιατί στέλνεται ακατέργαστη πέτρα στο Πακιστάν και την εισάγουν εκ νέου επεξεργασμένη σε κόσμημα και άλλα είδη.

Αν και σκοπός μου ήταν να επισκεφθώ και άλλες πόλεις του Αφγανιστάν, αυτό δεν κατέστη εφικτό μετά τα γεγονότα της προηγουμένης, για λόγους ασφαλείας. Έτσι, λοιπόν, είμαι έτοιμη να πάρω πάλι ταξί για την επιστροφή στο Πακιστάν. Αυτή τη φορά επέλεξα με αιρ κοντίσιον. Δεν θα την ξαναπατήσω με τόση σκόνη και ζέστη! Τα ταξίδια στην Καμπούλ είναι επικίνδυνα και σήμερα. Λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου στη χώρα, η πόλη είναι συχνά στόχος τρομοκρατικών επιθέσεων από αντάρτες. Οι απειλές είναι απρόβλεπτες και η κατάσταση παραμένει ασταθής. Τα ταξίδια πρέπει να σχεδιάζονται σχολαστικά και οι ταξιδιώτες θα πρέπει να ενημερώνονται για την τελευταία κατάσταση ασφάλειας καθ ‘όλη τη διάρκεια της διαμονής τους.

Ακόμα και καραβάνια συναντάς στη διαδρομή.

Ακριβώς ένα χρόνο μετά βρίσκομαι στη Μασάντ, την ιερή πόλη του Ιράν, 950χλμ. ανατολικά της Τεχεράνης. Εκεί βγάζω βίζα για να επισκεφθώ πάλι το Αφγανιστάν. Προορισμός η Χεράτ (Herat), στο βορειοδυτικό Αφγανιστάν. Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και με ιστορία πάνω από 3000 χρόνια. Καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε πολλές φορές.

Ένας από τους κατακτητές της Χεράτ, πριν φτάσει ο Τζένγκις Χαν και αφήσει το σημάδι του στην πόλη, ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος, που την κατέλαβε το 330 π.Χ., φέρνοντας ελληνικές επιρροές στην πόλη. Η πόλη, επίσης, βρισκόταν κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Τις τελευταίες δεκαετίες, ακόμα και σήμερα, η Χεράτ έχει υποστεί στρατιωτικές συγκρούσεις, πιέσεις ανάπτυξης, λεηλασίες και σεισμούς.

Με λεωφορείο ξεκίνησα στις 9:00 από τη Μασάντ. 240χλμ. μέχρι τα σύνορα και άλλα 120χλμ. μέχρι τη Χεράτ. Μετά από αρκετές στάσεις καθώς και την καθυστέρηση στα σύνορα, έφτασα στην πόλη στις 18:30.

Στο Ιράν η μαντίλα επιβάλλεται. Στο σταθμό λεωφορείων της Μασάντ, περιμένοντας το λεωφορείο για Χεράτ. 

Στα σύνορα Πακιστάν – Αφγανιστάν

Μια πόλη λεηλατημένη με εμφανή τα σημάδια των συγκρούσεων σε κάθε γωνιά της. Εικόνες άλλης εποχής! Μοιάζει σαν να μην έφτασα εδώ με απλό μεταφορικό μέσο αλλά σαν να επιβιβάστηκα σε μια μηχανή χρόνου και πέρασα διαμέσου των δεκαετιών στο παρελθόν. Οι άνθρωποι εδώ είναι πιο φιλικοί. Δε φαίνεται να τους έχει σκληρύνει ο πόλεμος, όπως στην Καμπούλ. Έχουμε γίνει το επίκεντρο απ’ όπου κι αν περνάμε. Ο τουρισμός ελάχιστος, από,τι καταλαβαίνετε κι έτσι όποιος ξένος κυκλοφορεί αποτελεί σημείο ενδιαφέροντος για τους ντόπιους.

Διάτρητοι από σφαίρες τοίχοι.

Περνώντας έξω από ένα σχολείο τα παιδιά ενθουσιάζονται με τους ξένους.

Ένα από τα πιο φημισμένα σημεία ενδιαφέροντος της Χεράτ είναι το Jami Masjid ή όπως είναι γνωστό Friday Mosque.  Βρίσκεται κοντά στο ξενοδοχείο μου και θεωρείται το καλύτερο ισλαμικό κτίριο του Αφγανιστάν και ένα από τα μεγαλύτερα στην Κεντρική Ασία, ηλικίας πάνω από 800 ετών. Ένα υπέροχο ολοκέντητο τζαμί στολισμένο με λαμπερούς μπλε μιναρέδες. Ένα μάθημα στην τέχνη του ψηφιδωτού με έντονα χρώματα, με κυρίαρχο πάντα χρώμα το μπλε και περίπλοκες λεπτομέρειες.

Friday Mosque – Herat

Ακριβώς απέναντι από το τζαμί ανακαλύπτω ένα μικρό εργαστήριο φυσητού γυαλιού, που είναι διάσημα στη Χεράτ. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πως δημιουργείται ένα ποτήρι. Τόσο ενθουσιάστηκα, που δεν μπόρεσα να αντισταθώ στην αγορά μερικών ποτηριών.  Αγόρασα επίσης και σαφράν. Το σαφράν της Herat είναι πολύ διάσημο στην τοπική και διεθνή αγορά. Η ποιότητα του το κατατάσσει σε ένα από τα καλύτερα στον κόσμο και η τιμή είναι αρκετά καλή αν το αγοράσετε όσο βρίσκεστε εκεί.

Να μην αγοράσω και μια μπούρκα;

Παρακάτω μου μύρισε φρεσκοψημένο ψωμάκι. Ούτε και σ’αυτό αντιστάθηκα. Είναι και ιδιαίτερος ο τρόπος που ψήνεται το ψωμί εδώ. Είναι κάτι μεταξύ αραβικής πίτας και λαγάνας. Κολλάνε το ζυμάρι στα τοιχώματα ενός πέτρινου φούρνου και αυτό ξεκολλάει όταν έχει ψηθεί. Αυτή τη μέθοδο την έχω συναντήσει και στην Ινδία.

Κατευθύνομαι στην ακρόπολη της Χεράτ (Qala Ikhtyaruddin), είναι κτισμένη αρχικά από τον Μέγα Αλέξανδρο με πολλές τροποποιήσεις στο πέρασμα των αιώνων. Η αρχική αποκατάσταση του Qala Ikhtyaruddin από την UNESCO ξεκίνησε το 1975 αλλά σταμάτησε λόγω του συνεχιζόμενου εμφυλίου πολέμου και πραγματοποιήθηκε πλήρης ανακαίνιση με κονδύλια από το Aga Khan Trust For Culture και τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Γερμανίας αργότερα από το 2006 έως το 2011.

Tο συγκρότημα Musalla Complex & Minarets της Herat περιελάμβανε αρχικά ένα τζαμί, medrassa, μαυσωλείο και πάνω από είκοσι μιναρέδες. Στο απόγειό του, ανταγωνίστηκε οποιοδήποτε από τα μεγάλα εκθέματα της ισλαμικής αρχιτεκτονικής από τη Σαμαρκάνδη έως το Ισφαχάν. Σήμερα, έχουν απομείνει μόνο πέντε μιναρέδες και το μαυσωλείο του Gowhar Shad. Οι μιναρέδες ήταν καλυμμένοι με ένα λεπτό μπλε ψηφιδωτό. Κάποια πλακάκια παραμένουν. Ο πόλεμος και ο λειαντικός άνεμος έχει εξαφανίσει τα υπόλοιπα και έχουν αρχίσει να γέρνουν. Κάποιος, που γέρνει υπό ανησυχητική γωνία στηρίζεται με ατσάλινα καλώδια.

4χλμ. έξω από τη Χεράτ βρίσκεται το πιο ιερό μέρος του Αφγανιστάν το Gazur Gah Shrine. Είναι ο τόπος ανάπαυσης της σημαντικής σουφικής μορφής και ποιητή Ανσάρι (Khwajah Abdullah Ansari, γνωστού και ως Pir-i Herat, σοφός της Herat), ο οποίος έζησε τον 11ο αιώνα. Πολύς κόσμος έρχεται για προσκύνημα στο μέρος αυτό.

Στοίχοι του ποιητή Ανσάρι.

Μια χωματερή πολέμου έξω από την Χεράτ.

Το Αφγανιστάν είναι πράγματι μια δυνατή ταξιδιωτική εμπειρία! Με λυπεί το γεγονός πως ακόμα και στις μέρες μας, λόγω συνεχών αναταραχών στην περιοχή ένα τέτοιο ταξίδι δεν είναι ιδιαίτερα εφικτό!