Βάνα Ξένου: Συνέντευξη τύπου για το «Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο»

Με μεγάλη επιτυχία παρουσιάστηκε στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης η Συνέντευξη Τύπου για το “Μυστήριο 15 Το Ανοιχτό Μουσείο Γιατί η Ελευσίνα Σήμερα; Από τη Μελαγχολία στο Όραμα” της ομότιμης καθηγήτριας της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου και εικαστικού, Βάνας Ξένου.
Κατά τη συνέντευξη τύπου ανακοινώθηκαν τα εγκαίνια της  έκθεσης που  παρουσιάζεται στο πλαίσιο της Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2023 και θα πραγματοποιηθούν στις 09 Φεβρουαρίου του 2025 στο εργοστάσιο ‘Ιρις στην Ελευσίνα.
Πρόκειται για ένα απαιτητικό,  τολμηρό και πολυεπίπεδο εκθεσιακό εγχείρημα,  για τα πολλά πρόσωπα, τα πολλαπλά αφηγήματα της Ελευσίνας. Ένα έργο που αναγνωρίζει τη διπλή/διττή ταυτότητα της πόλης η οποία υπήρξε  ένα από τα μεγαλύτερα ιερά του αρχαίου κόσμου όπου -συγχρόνως- το νέο ελληνικό κράτος εγκαθιστά τον βιομηχανικό πυρήνα της χώρας.

Την εκδήλωση χαιρέτησαν:

Χαιρετισμό απηύθυνε πρώτος ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου καθηγητής, Νικόλαος Σταμπολίδης.

Εκ μέρους   της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης χαιρετισμό απηύθυνε η διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας, Νανά Σπυροπούλου

Εκ μέρους του Δήμου Ελευσίνας, χαιρετισμό απηύθυνε ο  γενικός γραμματέας, Γρηγόριος Σαμπάνης.

Μίλησαν :
Ο  διευθυντής του εικαστικού προγράμματος του Ιδρύματος Θεοχαράκη, ιστορικός τέχνης με διεθνή αναγνώριση και εμπειρία, επιμελητής της έκθεσης Τάκης Μαυρωτάς,  ο πρώην Κοσμήτορας, ομότιμος καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων  του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου Παναγιώτης Τουρνικιώτης, ο Ιστορικός Τέχνης και Επιμελητής εκθέσεων και δημοσιογράφος Εμμανουέλ Νταϊντέ και η ομότιμη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Πολυτεχνείου, εικαστικός, Βάνα Ξένου.

Συντόνισε η γνωστή δημοσιογράφος,  ‘Αντζελα Τσιφτσή

Μεταξύ των παρευρισκομένων ήταν:
η Ελένη Δρακοπούλου , ο Βαγγέλης Χρόνης, η Μαργαρίτα Πουρνάρα, η Ελένη Βάτη, η Τατιάνα Σπινάρη, ο Γιώργος Πανέτσος , η  Ελενα Μαυρομιχάλη, η Κρίστα Κωνσταντινίδη, ο Γιάννης Μεταξά, η Ειρήνη Μομφεράτου,  ο Νίκος Σαπέρας, ο Αναστασία Λαζαρίδου, η Γεωργία Βουδούρη, οι γλύπτες Αλεξάνδρα Αθανασιάδη και Απόστολος Φανακίδης, η Εριφύλλη Κανίνια , η Μπούκη Μπαμπάλου, η Σόνια Ζαχαράτου, η Μυρτώ Περάκη, ο Γιώργος Τριανταφύλλου και η  Λούση Τριανταφύλλου, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος, η Αντιγόνη Θεοχαράκη, ο Γιώργος Δεμερτζής, η  Πανδώρα Ξαρχάκου, η Φανή Μπεχράκη. ο Μανώλης Σταυρακάκης, ο Σπύρος Γιωτάκης, οΑντώνης Τουλούμης, η Dorette Παναγιωτοπούλου, η Θεοδώρα Μπασάκου κ.α.

Το έργο επιχειρεί να αναδείξει τα πολλαπλά αφηγήματα της Ελευσίνας, καθιστώντας ορατές τις πηγές της ιστορικής, φυσικής και ανθρωπολογικής υπόστασης της πόλης. Παράλληλα, ενσωματώνει γραπτές και προφορικές αφηγήσεις, καθώς και απεικονίσεις, αναπαραστάσεις και χαρτογραφήσεις σχετικά με την πόλη στο «Αρχείο από την ευθραυστότητα της μνήμης στην ανάγκη της μαρτυρίας» σε συνδυασμό με πρωτότυπες ερευνητικές εργασίες σχετικά με την Ελευσίνα.

Σε αυτό το πλαίσιο, προβάλλεται το εικαστικό και θεωρητικό έργο της Βάνας Ξένου, το οποίο αναπτύχθηκε κατά την τριαντάχρονη πορεία της στην Ελευσίνα και στα Μυστήρια της. Το έργο παρουσιάστηκε διαδοχικά μέσα από την έκθεσή του σε διαφορετικούς χώρους, πόλεις και χώρες. Πρόκειται για μια μακροχρόνια έρευνα με κεντρικό σημείο αναφοράς το μακρύ ταξίδι των Ελευσινίων Μυστηρίων, τα οποία εγκαθιδρύθηκαν στην Αττική «συνεχότα άπαν το ανθρώπινο γένος». Το τρίπτυχο Μύηση–Τελετή–Εποπτεία είναι αυτό που απαρτίζει τις τελετές, έτσι όπως αποκρυπτογραφούνται στις διηγήσεις του Πλουτάρχου, του Ηρόδοτου, των τραγικών ποιητών, τον Ομηρικό Ύμνο προς τη Δήμητρα, την ελευσίνια διαθήκη του Σικελιανού, στο βιβλίο του Carl Kerenyi «Αρχετυπική εικόνα μητέρας και κόρης», αλλά και στις ανεξάντλητες μελέτες γύρω από την ερμηνεία τους.

Σε αυτό το πλαίσιο, προβάλλεται το εικαστικό και θεωρητικό έργο της Βάνας Ξένου, το οποίο αναπτύχθηκε κατά την τριαντάχρονη πορεία της στην Ελευσίνα και στα Μυστήρια της. Το έργο παρουσιάστηκε διαδοχικά μέσα από την έκθεσή του σε διαφορετικούς χώρους, πόλεις και χώρες. Πρόκειται για μια μακροχρόνια έρευνα με κεντρικό σημείο αναφοράς το μακρύ ταξίδι των Ελευσινίων Μυστηρίων, τα οποία εγκαθιδρύθηκαν στην Αττική «συνεχότα άπαν το ανθρώπινο γένος». Το τρίπτυχο Μύηση–Τελετή–Εποπτεία είναι αυτό που απαρτίζει τις τελετές, έτσι όπως αποκρυπτογραφούνται στις διηγήσεις του Πλουτάρχου, του Ηρόδοτου, των τραγικών ποιητών, τον Ομηρικό Ύμνο προς τη Δήμητρα, την ελευσίνια διαθήκη του Σικελιανού, στο βιβλίο του Carl Kerenyi «Αρχετυπική εικόνα μητέρας και κόρης», αλλά και στις ανεξάντλητες μελέτες γύρω από την ερμηνεία τους.

Όπως αναφέρει η Βάνα Ξένου: «Η συνδυαστική αυτή ταυτοχρονία των έργων προσδίδει νέες νοηματικές προεκτάσεις και συμβολισμούς στο εννοιολογικό υπόβαθρο των πολλαπλών μυθολογικών και ιστορικών θραυσμάτων, που απορρέουν από την διαδικασία της αρχετυπικής υπόστασης της πόλης και την διττή της ταυτότητα, ως το μεγαλύτερο ιερό του αρχαίου κόσμου και ως βιομηχανική περιοχή του νεοελληνικού κράτους».

Το Μυστήριο 15 Ανοιχτό Μουσείο αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στην ιστορία, στη μνήμη και στη σύγχρονη ταυτότητα της πόλης, οδηγώντας τον επισκέπτη σε ένα μυσταγωγικό ταξίδι.

Το έργο θα παρουσιαστεί με τη μορφή έκθεσης η οποία συντίθεται από τις παρακάτω επιμέρους ενότητες:

–       Γιατί η Ελευσίνα σήμερα – Από τη μελαγχολία στο όραμα: Αναδρομική έκθεση του συνολικού έργου των τριάντα χρόνων της Βάνας Ξένου για την Ελευσίνα.

–       Ελευσίνα «Η πόλη ως Ανοιχτό Μουσείο»: Έκθεση των σχεδίων της πρότασης σε μεγάλη κλίμακα.

–       Παρουσίαση του Αρχείου της ερευνητικής εργασίας «Από την ευθραυστότητα της μνήμης στην ανάγκη της μαρτυρίας», η οποία αναδεικνύει με πρωτότυπο μεθοδολογικά τρόπο – αλλά και μέσα από νέο υλικό χαρτογράφησης και λοιπών απεικονίσεων – τις πολλαπλές ταυτότητες της πόλης. Η παρουσίαση αξιοποιεί όσο το δυνατόν περισσότερες γραπτές αναπαραστάσεις – χαρτογραφήσεις – αποτυπώσεις ερειπίων τα οποία αποτελούν μέρος της Ιστορίας, αλλά και μέρος του υπό διαμόρφωση παρόντος κατά τη μετάβαση από το αρχείο της μνήμης στη σύγχρονη πόλη.

–       Παρουσίαση της γλυπτικής εγκατάστασης «Το πέρασμα της Περσεφόνης» στη Στοά Σπυρομήλιου. Η άνοδος και κάθοδος της Περσεφόνης, έτσι όπως εμφανίζεται στον ελευσινιακό μύθο, συμβολίζει τη γέννηση και το θάνατο, τη σπορά και τη βλάστηση. Στο γλυπτό στέκεται η ίδια η Περσεφόνη ως βλαστός πάνω στον καρπό. Ανυπότακτη στην πιο ψηλή κορυφή της ζωής, μετέωρη στα σύνορα μεταξύ ζωής και θανάτου, συγχρόνως Αναδυομένη, Πρωτόγονος κόρη, Τυμβωρύχος.

–       Παρουσίαση εργασιών από προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων – ΕΜΠ με θεματικές ενότητες που αφορούν την Ελευσίνα.

«Συνειδητοποιώ ότι στο ταξίδι μου τα βιβλία υπήρξαν πάντα ένας τόπος όπου μπορούσα να υπάρξω. Να εκφραστώ, να θέσω ερωτήματα. Nα πάρω απαντήσεις. Αυτό συνέβη με το βιβλίο Προς εκκλησιασμόν του Ν. Γ. Πεντζίκη, το οποίο αναφέρεται στην ουσιαστική σύνδεση των ανθρώπων που προϋποθέτει την συνάντησή τους στο πιο βαθύ σκοτάδι της ύπαρξης τους. Σε αυτό το ανώτερο ανθρώπινο πεδίο η γαμήλια ένωση προσέγγιζε μεταφυσικά βάθη και αποκαθιστούσε τη σχέση μας με τον προγονικό κόσμο. Η Ελληνική εκδοχή της μύησης ήταν μια γιορτή εισόδου στο σκοτάδι μέσω του κλεισίματος των οφθαλμών. Αυτή ήταν για μένα μία από τις συνδέσεις με τα Ελευσίνια Μυστήρια, στην έρευνα των οποίων επιστρέφω τα τελευταία σαράντα χρόνια. Γιατί αν θέλουμε να κατανοήσουμε την Ελευσίνα σε όλη της την έκταση θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα ιερά του αρχαίου κόσμου όπου -συγχρόνως- το νέο ελληνικό κράτος εγκαθιστά τον βιομηχανικό πυρήνα της χώρας. Είναι αυτή η διπλή/και ορατή ταυτότητα που ωθεί την καλλιτέχνιδα να αντιμετωπίσει την πόλη ως ανοιχτό μουσείο. Προσέγγιση που αντλεί και από το βιβλίο του Αντρέ Μαλρώ «Το φανταστικό μουσείο», παράγοντας έτσι έναν καταλύτη ο οποίος θα αναζωογονήσει και θα επιφέρει αλλαγές στην πόλη της Ελευσίνας. Καθώς έχει σημασία ότι αυτά για τα οποία διαβάσαμε είναι παρόντα. Είναι εδώ, επιτρέποντας έτσι μια νοητική κατασκευή, βάσει μιας κριτικής αποκατάστασης, η οποία βασίζεται στην ανάκληση των θραυσμάτων που αφορούν την έννοια του ίχνους και του ερειπίου. Άλλωστε, το Φανταστικό μουσείο γεννήθηκε από την ανάγκη για μια βαθιά μεταμόρφωση, και μπορούμε να αντικαταστήσουμε τα πάντα εκτός από το παρελθόν, το οποίο δεν είναι επιστροφή. Στρέφομαι πίσω/επιστρέφω έχει το νόημα ότι διευρύνω το υπάρχον, αποσπώντας το σε εκείνο που έρχεται, στο μέλλον. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο κατασκευαστής επιστημονικών υποθέσεων είναι ταυτόχρονα και ένα τελετουργικό πλάσμα. Kι όποιος αποτυγχάνει να αναγνωρίσει αυτή τη δεύτερη διάσταση του πνεύματος του έχει στρεβλή εικόνα αυτού που ονομάζουμε πολιτισμό.  Η τελετή στην αρχική της εκδοχή προερχόμενη από το τελείν-δρον σημαίνει την τελειοποίηση δια της μυήσεως. Η Ελληνική εκδοχή της μύησης ήταν μια γιορτή εισόδου στο σκοτάδι μέσω του κλεισίματος των οφθαλμών. Θέλω να διευκρινίσω ότι το δικό μου ταξίδι στην ελληνική εμπειρία δεν είναι ένας γυρισμός προς τα πίσω αλλά γυρισμός προς τα μέσα. Γιατί η αρχαιότητα σήμερα φαίνεται να στηρίζεται στην αναζήτηση της δημιουργικότητας στις πήγες ή καλύτερα στις αιώνια ενεργές δυνάμεις των πρωταρχικών όντων που προσέφεραν στις τελετουργίες οι μύστες σα μία ακτίνα φωτός».

Βάνα Ξένου, Βασίλης Νάτσιος, Άντζελα Τσιφτσή

Τάκης Μαυρωτάς, Βάνα Ξένου

Άντζελα Τσιφτσή, Βάνα Ξένου, Μαργαρίτα Πουρνάρα

Μάνος Περάκης, Βάνα Ξένου, Μυρτώ Περάκη

Βάνα Ξένου, Αλέξανδρος Παναγιωτόπουλος

Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, Γιάννης Βογανάτσης

Θεοδώρα Μπασσάκου, Αλεξάνδρα Αθανασιάδη

Φανή Μπεχράκη, Θεοδώρα Μπασάκου, Dorette Παναγιωτοπούλου

Βάνα Ξένου, Emmanuel Daydé

Ελένη Δρακοπούλου, Βάνα Ξένου, Τάκης Μαυρωτάς

Βαγγέλης Χρόνης, Βάνα Ξένου

Μιχαήλ Μαρμαρινός, Βάνα Ξένου

Βαγγέλης Χρόνης, Ελένη Βάτη, Νίκος Σταμπολίδης

Γεωργία Βουδούρη, Μιχαήλ Μαρμαρινός, Βάνα Ξένου

Περικλής Σπάτουλας, Μαργαρίτα Πουρνάρα, Γιάννης Βογανάτσης, Άντζελα Τσιφτσή

Αντιγόνη Θεοχαράκη-Παπαδοπούλου, Τάκης Μαυρωτάς

 

Βάνα Ξένου, Νίκος Σαπέρας, Σόνια Ζαχαράτου

Βαγγέλης Χρόνης, Μαργαρίτα Πουρνάρα

Νίκος Σταμπολίδης, Βάνα Ξένου, Παναγιώτης Τουρνικιώτης

Γεωργία Βουδούρη, Νανά Σπυροπούλου, Έλενα Μαυρομιχάλη

Dorette Παναγιωτοπούλου, Παναγιώτης Τουρνικιώτης

Γιάννης Βογανάτσης, Κρίστα Κωνσταντινίδη, Βάνα Ξένου, Τάκης Μαυρωτάς

Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, Γιώργος Πανέτσος

Βάνα Ξένου, Γιώργος Πανέτσος

Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, Βάνα Ξένου, Μαίρη Αδαμοπούλου

Βάνα Ξένου, Δέσποινα Σαββοπούλου

Άντζελα Τσιφτσή, Μιχαήλ Μαρμαρινός

Γρηγόρης Σαμπάνης

Emmanuel Daydé

Γεωργία Βουδούρη

Γρηγόρης Σαμπάνης

Ιωάννης Μεταξάς, Γιώργος Τριανταφύλλου

 

 

 

Η Βάνα Ξένου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Πραγματοποίησε τις σπουδές της στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (1968-1973) και ακολούθως απ’ το 1973 έως το 1974 στην École Nationale Supérieure des Arts Décoratifs στο Παρίσι και τέλος από το 1974 έως το 1978 στην École Nationale Supérieure des Beaux-Arts, στο Παρίσι. Είναι ομότιμη καθηγήτρια στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – Τμήμα Αρχιτεκτόνων (1980-2016). Το 1992-1993, δίδαξε ως επισκέπτρια καθηγήτρια στην École Nationale Supérieure des Beaux-Αrts. Το 1979 τιμήθηκε µε το βραβείο της Στέγης Καλών Τεχνών και Γραµµάτων. Το 2008 υποψήφια από την Ελλάδα για την ανάδειξη της «Γυναίκας της Ευρώπης». Παρασηµοφορήθηκε το 2014 από το γαλλικό κράτος, µε τον τίτλο, “Officier dans l’ordre des Palmes Académiques”.

 

Έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμες ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς διεθνώς, όπως ICC (Βέλγιο), Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Ελλάδα), Μουσείο Μπενάκη (Ελλάδα), Πινακοθήκη Δημητρίου Πιερίδη (Ελλάδα), National Museum of Women in the Arts (ΗΠΑ ), Εθνική Πινακοθήκη (Ελλάδα), Mitchell Museum (ΗΠΑ), Trammel Crow Center (ΗΠΑ), Neuer Berliner Kunstverein (Γερμανία), Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Ίδρυμα (Ισπανία), Hjorring Museum (Δανία), Museum of the Ephebe (Γαλλία), Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Βέλγιο), Antikenmuseum Basel und Sammlung Ludwig (Ελβετία), Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών (Ελλάδα), Vianden Castle (Λουξεμβούργο), Ίδρυμα Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή (Ελλάδα), Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού (Γερμανία), Place Bellevue (Γαλλία) , Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών (Ελλάδα), Museum of Dalarna (Σουηδία), Chapelle de la Sorbonne (Γαλλία), Μουσείο Αβέρωφ (Ελλάδα), Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Ελλάδα), Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (Ελλάδα).