ΤΩΡΑ |
Δώδεκα χρόνια έκλεισε φέτος το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης που διοργανώνει ο Θάνος Γώγος και η Θράκα και η εντυπωσιακή έναρξη έγινε όπως κάθε χρόνο στη Λάρισα, στο Διαχρονικό Μουσείο. Ο υπέροχος κήπος του Μουσείου, γέμισε ποιητές από όλο τον κόσμο και φίλους της ποίησης. Το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης είναι ένα διεθνές φεστιβάλ πενθήμερης διάρκειας που διοργανώνεται από την ΑΜΚΕ Θράκα, σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων και πραγματοποιείται στη Λάρισα, στο Βόλο (Μακρινίτσα), στα Τρίκαλα και στην Καρδίτσα (Φυλακτή). Κάθε χρόνο, περισσότεροι από εβδομήντα Έλληνες και διεθνείς ποιητές συμμετέχουν στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ.
Ο Θάνος Γώγος και η Θράκα, οι εκδόσεις που άλλαξαν τη ματιά της σύγχρονης ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας και ποίησης, έχουν προσφέρει πολλά στον τόπο με το Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης που είναι πλέον θεσμός για τον πολιτισμό όχι μόνο της Θεσσαλίας αλλά της χώρας γενικότερα. Ξεκίνησε σαν ιδέα, από το μεράκι και το πάθος ενός ανθρώπου που το μοιράστηκε και το έκανε έμπνευση και όραμα. Ο Θάνος Γώγος είναι ένας αξιόλογος άνθρωπος, ευφυής, τελειομανής, καλλιτέχνης με τη βαθιά έννοια της λέξης που έχει κερδίσει το σεβασμό και την εκτίμηση σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο και κάθε χρόνο με το Φεστιβάλ, καταφέρνει κάτι που είναι πραγματικά συναρπαστικό κι αξιοθαύμαστο: να ενώσει ποιητές που αν και δεν μιλάνε την ίδια γλώσσα, μιλάνε τη γλώσσα της ποίησης που δεν γνωρίζει σύνορα.
Δίπλα του η σύντροφός του, άξια, ικανότατη και υπερταλαντούχα σε πολυεπίπεδες διαστάσεις Marija Dejanović, ποιήτρια και υποδιευθύντρια του Φεστιβάλ, που μαζί με τον Θάνο αποτελούν το δίδυμο της επιτυχίας ώστε να μιλάει ποιητικά όλη η περιφέρεια Θεσσαλίας μέσα από αυτή τη γιορτή τέχνης και λόγου. Ένας από τους σημαντικότερους λογοτεχνικούς θεσμούς που καθιστά τη Λάρισα και ολόκληρη τη Θεσσαλία, σημαντικό προορισμό στο χάρτη της Παγκόσμιας Ποίησης και συμβάλει στην ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου της Θεσσαλίας. Η παρέα στα δώδεκα χρόνια του Φεστιβάλ μεγάλωσε πολύ, προστέθηκε το Υπουργείο Πολιτισμού, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, ο Δήμος και η Αντιδημαρχία Πολιτισμού, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και πολλοί άλλοι φορείς και Πρεσβείες και το Φεστιβάλ συνέχεια μεγαλώνει. Το 12ο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης είχε θέμα το μέλλον. Ένα μέλλον που δεν υπάρχει αν δεν υπάρξει το παρόν που αυτόματα γίνεται παρελθόν και το μέλλον αποκτά μια άλλη διάσταση.
Στο πλαίσιο του 12ου Πανθεσσαλικού Φεστιβάλ Ποίησης παρουσιάστηκε η έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο «Χρονομηχανή: Ένα ταξίδι σ’ ένα καλύτερο κόσμο». Η έκθεση φιλοξενείται στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας και εγκαινιάστηκε με την έναρξη του φεστιβάλ. Σχεδιασμός και επιμέλεια: Αντιγόνη Καψάλη (Ιστορικός Τέχνης / Ανεξάρτητη Επιμελήτρια / Εικαστικός). Στην έκθεση συμμετείχαν: Βρυττιά Γρηγορία, Γκέκα Πέννυ, Πλουμής Παναγιώτης, Ζωή Σεϊτάνη, Σερβετάς Γιώργος, Τσιάτσιου Θεοδώρα, Τσιόγκα Βιβή, karl grümpe & rene p.g. Η έκθεση πραγματεύεται τη δυναμική της έννοιας της επιλογής, την αληθινή ελευθερία και την αίσθηση του ελέγχου των πραγμάτων. Εκφράζει μια λύπη και δυσφορία για πράξεις της ανθρωπότητας, και ονειρεύεται μια επανεκκίνηση – ξαναγράφοντας την ιστορία από την αρχή.
Η σύγχρονη έκθεση ξεκινάει με τη «Χρονομηχανή» της εικαστικού Ζωής Σειτάνη. Το έργο της φωτίζει την αθέατη πλευρά της διασκεδαστικής ιδέας μιας χρονομηχανής, θυμίζοντας πως ένα ταξίδι πίσω δεν θα ήταν το ίδιο για όλους.
Στη συνέχεια συναντάμε το γλυπτικό κοστούμι του χρονοταξιδευτή με τίτλο «Timesuit» της Θεοδώρας Τσιάτσιου που σχεδιάστηκε για να μας οδηγήσει στην έξοδο από την αλλοτρίωση.
Ο κινηματογραφιστής Γιώργος Σερβετάς με το έργο «Disiecta Membra» (σκόρπια θραύσματα), εστιάζει στην κατεύθυνση του χρόνου υπό το πρίσμα της εντροπίας.
Δίπλα του, η «Lacrimosa.bot» της Βιβής Τσιόγκα αναπαριστά μια θεότητα του μέλλοντος – μια θηλυκή μηχανή ΑΙ που ξεπερνά τα όρια της τεχνολογίας, μέσα από την αγάπη και τη συμπόνια για την ουσία της ύπαρξης.
Η «Αδερφή ή φετίχ του μέλλοντος» της Γεωργίας Βρυττιά είναι ένα πλάσμα του μέλλοντος, μια γοργόνα που αντί για χέρια έχει φτερά, σαν αναφορά στα ακρωτηριασμένα αρχαϊκά γλυπτά.
Ο φωτογράφος Παναγιώτης Πλουμής φαντάζει να ταξιδεύει στο μέλλον, σε χρονική στιγμή μετά την Αποκάλυψη, με τη φωτογραφία «Ό,τι έμεινε», τραβηγμένη το 2022.
Λίγο πριν το τέλος, το εικαστικό δίπολο karl grümpe & rene p.g. συνθέτει μια χρονοκάψουλα με τίτλο «Σαν μύγες». Το έργο αφορά σε έναν κόσμο που (πιθανόν) έχει χαθεί και είναι αναγκαίο να διαφυλαχτεί σαν ντοκουμέντο.
Η έκθεση τελειώνει με το έργο σύγχρονης κεντητικής τέχνης της εικαστικού Πέννυ Γκέκα. Το έργο της «Έρχομαι από τη λάσπη» είναι εμπνευσμένο από τις πλημμύρες που έπληξαν τη Θεσσαλία. Το τέλος της έκθεσης σχεδόν νοητά συνεχίζει στη διπλανή προθήκη όπου βρίσκεται έκθεμα της Παλαιοληθικής εποχής και θυμίζει ότι όλα είναι κύκλος.
Η εκλεκτή Χρύσα Βουλγαράκη παρουσίασε την έναρξη του Φεστιβάλ και χειροκροτήθηκε θερμά από όλους. Για την ποίηση, η Χρύσα Βουλγαράκη είπε: «Επειδή προέρχομαι από οικογένεια ποιητών, ο παππούς μου και ο θείος μου ήταν ποιητές, η λέξη ποίηση δεν φόβιζε. Για μένα η ποίηση είναι μια ανοιχτή πόρτα που περνάμε μπροστά και όπως κάνει ο καθένας μας ενστικτωδώς, ή κοιτάμε, ή διακριτικά δεν κοιτάμε ή τολμάμε και μπαίνουμε μέσα. Κανένας μας όμως -μια συνηθισμένη ανθρώπινη αντίδραση- δεν κοιτάζει αν υπάρχει κλειδί απέξω, από μέσα, αν υπάρχει αντικλείδι ή αν ο καθένας έχει το δικό του κλειδί. Για μένα αυτή είναι η ποίηση και όλοι εμείς που είμαστε κάθε χρόνο στο Φεστιβάλ, είμαστε εδώ για να δούμε την πόρτα και να πιάσουμε το δικό μας κλειδί». Στην έναρξη του Φεστιβάλ, μίλησαν ο Θάνος Γώγος, Διευθυντής του Φεστιβάλ, ο Θανάσης Μαμάκος, Δήμαρχος Λαρισαίων, ο Θωμάς Ρετσιάνης, Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων, ο Δημήτρης Κουρέτας, Περιφερειάρχης Θεσσαλίας, ο Γιώργος Ανδρέου, Συνθέτης, Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο Χαράλαμπος Μπιλλίνης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Ο Θανάσης Μαμάκος, Δήμαρχος Λαρισαίων στο χαιρετισμό του είπε: «Ως Δημοτική αρχή προχωρούμε με σταθερά βήματα στην ανάδειξη της πολιτιστική κληρονομιάς της Λάρισας και γινόμαστε συνοδοιπόροι και συνταξιδευτές σε αυτό το ποιητικό ταξίδι» και τελείωσε με την ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη στην απονομή του Νόμπελ με τις χαρακτηριστικές φράσεις: «Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ. Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί ή κακοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα. Ο Παράδεισος ή η Κόλαση που θα χτίσουμε».
Ο Δημήτρης Κουρέτας, Περιφερειάρχης Θεσσαλίας είπε στην ομιλία του: «Με πολύ χαρά συμμετέχουμε στο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης που το στηρίζει η περιφέρεια Θεσσαλίας. Οι Έλληνες έχουμε δημιουργήσει στη λαμπρή γλώσσα μας αριστουργήματα, αρχίζοντας από τον Όμηρο και τους μεγάλους τραγικούς ποιητές και φτάνοντας στον Σολωμό, τον Κάλβο, τους νομπελίστες μας και μεγάλους που δεν βραβεύτηκαν με νόμπελ αλλά έχουν το ανάστημα ενός Παλαμά, ενός Καβάφη, ενός Σικελιανού, ενός Σαχτούρη. Αλλά κι ο λαός μας έχει εκφραστεί μέσα από την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού, φτάνοντας σε αξεπέραστες κορυφές, όπως είναι το Ακριτικό Έπος ή τα Ριζίτικα. Και δίπλα στο ποιητικό αυτό σύμπαν, στέκεται η ποιητική του τραγουδιού μας. που λάμπρυναν μεγέθη όπως ο Γκάτσος, ο Ελευθερίου, ο Παπαδόπουλος και η Παπαγιαννοπούλου. Εύχομαι η πρωτοβουλία που γέννησε το Φεστιβάλ, να παραμείνει ζωντανή και συναρπαστική, ενώνοντας το εθνικό με το υπερ-εθνικό και την αγάπη για την ποίηση με το σεβασμό για την ανθρώπινη ύπαρξη. Το μέγα υπόδειγμα της ποίησης, το θαυμαστό σύμπαν της, μας συγκινεί, μας παρηγορεί και μας εμψυχώνει».
Ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Λαρισαίων, Θωμάς Ρετσιάνης, διάβασε ένα ποίημα με τίτλο “Το μέλλον της ποίησης” που δημιουργήθηκε από τεχνητή νοημοσύνη: “Στου χρόνου το αόρατο νήμα, που κυλάει από το τώρα στο χθες και στο αύριο, ζητάει η ποίηση να βρει το δρόμο, με λέξεις που ανθίζουν σαν άστρα στο χάραμα. Όμως ακόμα κι αν οι λέξεις μας γίνουν ψηφία κι αν τα ποιήματα γραφτούν από χέρια ψυχρά, ο άνθρωπος θα είναι πάντα ο θεριστής κι εκείνος που δίνει ψυχή στα άψυχα“.
Ο συνθέτης Γιώργος Ανδρέου, Σύμβουλος πολιτισμού του περιφερειάρχη και της περιφέρειας Θεσσαλίας είπε στην ομιλία του: «Το πολιτιστικό τοπίο της Θεσσαλίας μας απασχολεί πολύ. Η ποίηση για έναν άνθρωπο της μουσικής, πάντοτε γεννούσε ένα βαθύ σεβασμό, γιατί η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι η ποίηση είναι αυτάρκης και δεν χρειάζεται αυτόματη παρέα για να υπάρξει. Αυτό είναι κάπως αντιφατικό, διότι στον ελληνικό πολιτισμό έχουν δημιουργηθεί αριστουργήματα από τη συνύπαρξη ποίησης και μουσικής. Όμως πάντοτε σκέφτομαι ότι υπάρχει ένα σημείο όπου όλες οι τέχνες έχουν βγει από το κουτί της Πανδώρας και θέλουν να ξαναγυρίσουν. Το μέγα υπόδειγμα είναι ο Μπετόβεν και η 9η Συμφωνία, το τελευταίο μέρος».
Ο Χαράλαμπος Μπιλλίνης, Πρύτανης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας είπε μεταξύ άλλων: «Είναι γνωστό ότι στηρίζουμε τον Πολιτισμό από την ίδρυσή μας με ενέργειες που αποδεικνύουν τη δραστηριότητα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για την ανάπτυξη της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού».
Στη συνέχεια δόθηκε το Βραβείο Θράκα καλύτερης ανέκδοτης πρώτης συλλογής. Η κριτική επιτροπή, αποτελούμενη από την Φοίβη Γιαννίση, τον Θάνο Γώγο, και την Παυλίνα Μάρβιν, επέλεξε τρεις φιναλίστ. Το βραβείο κέρδισε ο ποιητής Μιχάλης Θεοδώρου από την Κύπρο με τη συλλογή “Αριθμομνήμων“. Το βιβλίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Θράκα το 2024. Ο Μιχάλης Θεοδώρου γεννήθηκε το 1977 στην Κύπρο σε οικογένεια εκτοπισθέντων από την Αμμόχωστο. Σπούδασε Επικοινωνία και ΜΜΕ στην Ελλάδα και κινηματογράφο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το μεγαλύτερο μέρος της μέχρι σήμερα ενήλικης ζωής του εργάστηκε ως συντάκτης στον ημερήσιο Τύπο της Λευκωσίας.
Συνυποψήφιοι ήταν η Αριστεά Τσάντζου με τη συλλογή “Ουρανία” και ο Άγγελος Μπέρτος με τη συλλογή “Καρπάθια”.
Ο Μιχάλης Θεοδώρου παραλαμβάνει το Βραβείο
Την εκδήλωση συνόδευσαν μουσικά ο Σπύρος Καβαλλιεράτος και η Χριστίνα Λιόλιου
Σπύρος Καβαλλιεράτος
Χριστίνα Λιόλιου
Θάνος Γώγος, Χρύσα Βουλγαράκη, Βασίλης Νάτσιος
Θάνος Γώγος, Χρύσα Βουλγαράκη, Αντιγόνη Καψάλη
Θωμάς Ρετσιάνης, Κώστας Λάνταβος
Πόπη Αρωνιάδα
Θανάσης Ζέρβας
Ποιήματα διάβασαν στη γλώσσα τους η Nada Topić από την Κροατία, ο Patrick Dubost από τη Γαλλία, η Athena Farrokhzad από τη Σουηδία και το Ιράν, ο Nikola Madžirov από τη Βόρεια Μακεδονία, ενώ τις μεταφράσεις των ποιημάτων διάβασαν ο ηθοποιός Θανάσης Ζέρβας και η ποιήτρια/σκηνοθέτις Παυλίνα Μάρβιν. Ελληνικά ποιήματα διάβασαν ο Σωτήρης Παστάκας, η Ελένη Αναστασοπούλου, η Δανάη Σιώζιου και η Παυλίνα Μάρβιν με μουσική συνοδεία από τον Κρέοντα Κανακάρη. Ακολουθούν αποσπάσματα από τα ποιήματά τους.
Nada Topić: Πατέρας, ένα χαρτόκουτο.
«Ο πατέρας κουρνιάζει μέσα σε ένα χαρτόκουτο, πάνω απ΄την ντουλάπα. Κουρνιάζει κι αναμένει κάποιον να έρθει, το πώμα να σηκώσει και να φύγει. Έπειτα θα σηκωθεί, θα ισιώσει την πλάτη του και θα φτερνιστεί, εξαιτίας της σκόνης στα τσίνορά του και στα μαλλιά του. Γείτσες πατέρα, είναι ό,τι θα λέγαμε στον νεκρό πατέρα, από το διπλανό δωμάτιο, με τις υγείες σου».
Patrick Dubost: «Ευχαριστώ τις αμυδρές σκιές κάτω από τα λουλούδια. Ευχαριστώ το χρόνο που μερίμνησε για τα λουλούδια. Ευχαριστώ τις σκιές που εξουσιοδοτούν το χρόνο. Ευχαριστώ τα λουλούδια που επιτρέπουν μάρτυρες. Ευχαριστώ το χρόνο, που παίρνει το χρόνο του».
Athena Farrokhzad: «Η μητέρα μου είπε: φαίνεται ότι ποτέ δεν σου πέρασε από το μυαλό ότι από το όνομά σου κατάγεται ο πολιτισμός. Η μητέρα μου είπε: Απ΄την αρχή ακόμα δεν τα κατάφερνες να επιβιώσεις. Ο πατέρας μου είπε: Στους έχοντες πιο πολλά θα δοθούν και στους μη έχοντες πιο πολλά θα αφαιρεθούν. Ο πατέρας μου είπε: Μια κουταλιά για τους δήμιους, για τις απελευθερωμένες μάζες και μια κουταλιά για μένα. Η μητέρα της μητέρας μου είπε: Η μητέρα σου κατάγεται από τον Ανατέλλοντα Ήλιο. Το όνομά της το πήρε από το μπουμπούκι ενός λουλουδιού γιατί γεννήθηκε την άνοιξη. Η μητέρα σου σε βάφτισε με το όνομα μιας πολεμίστριας για να σε οπλίσει για το χειμώνα».
Nikola Madžirov: Σκιές μας προσπερνούν.
«Θα συναντηθούμε μια μέρα όπως ένα χάρτινο καραβάκι κι ένα καρπούζι που παγώνει στο ποτάμι. Μια μέρα ο άνεμος δεν θα αλλάζει κατεύθυνση, οι λύκοι θα κυνηγούν την αθωότητά μας. Ακόμα κι αυτό που λέω τώρα έχει ήδη ειπωθεί. Μια μέρα κάθε σκιά θα μας προσπερνά».
Η Ελένη Αναστασοπούλου ξεκίνησε με το χαϊκού: “Έννοια χρόνου το μέλλον με ρίζες Αφρικανικές” και κατόπιν διάβασε την αρχή από το ταξιδιωτικό ημερολόγιο που είναι σε εξέλιξη από τα ταξίδια της στην Αφρική “Ταξίδι στο Νότο”.
Δανάη Σιώζιου: Ποίημα για τα γενέθλιά μου.
«Όταν έχω γενέθλια, θέλω να κοιμάμαι όλη μέρα. Σκεπασμένη με λογαριασμούς, έντυπα Ε1, αναμνηστικές καρτ ποστάλ και να κλαίω. Αλλά επειδή δεν είμαι κλαψιάρα, λέω απλώς ότι θα λιποθυμήσω και πάω για ύπνο. Το να έχεις γενέθλια μετά τα 30 είναι σαν να σου ανοίγουν την αλληλογραφία. Σαν να προσπαθείς να παρκάρεις και να έχεις σταματήσει την κυκλοφορία. Σαν τηλεφώνημα για ληξιπρόθεσμες οφειλές. Το να έχεις γενέθλια μετά τα 30 είναι σαν να περιμένεις να ψωνίσεις στις εκπτώσεις και να μην βρίσκεις τίποτα στο νούμερό σου. Σε γενικές γραμμές δεν είναι δικό σου λάθος. Όταν έχω γενέθλια είμαι ένας τηλεφωνητής χωρίς χώρο για νέα μηνύματα. Κάποιος που κάνει οτοστόπ στη λάθος μεριά του δρόμου. Όταν έχω γενέθλια δεν θυμάμαι τι νόημα έχει όλη αυτή η φασαρία. Είμαι αφόρητη και δεν φοβάμαι καθόλου τις μεταφορές. Όταν έχω γενέθλια, ξαφνικά θυμάμαι πως θέλω να ζήσω για πάντα… και χαλάω το πάρτι».
Παυλίνα Μάρβιν: Ποιος μας εχάθη πρώτος
«Πετάγεται απ’ το πιάτο του μακριά και λαδωμένη, τριχιά πελώρια και γερή, δένεται στο λαιμό του. Τραβώ την άκρη της θηλιάς, τον σφίγγει, ξεψυχάει. Αφήνει εκείνον η θηλιά και ρίχνεται σ’ εμένα. «Άσε με εμένα», λέγω της, «κι είμαι του κάτω κόσμου». «Κι αν είσαι εσύ», μου λέει, «νεκρή, εγώ θα σε χαλάσω». Και μάνιασε και σφίχτηκε ευθύς να με ξεκάνει μα το πετσί μου ήταν τραχύ και κούτσουρα οι φλέβες το αίμα μου χιόνι σκληρό κι η ανάσα μου καρβούνα. «Κι αν είσαι φάντασμα», μου λέει, «εγώ θε να σε πνίξω». «Δεν είμαι φάντασμα», της λέω, «εγώ ‘μαι η Ελένη». «Τι σόι Ελένη είσαι εσύ, νεκρή μες στην Τυμφαία;» «Μες στους νεκρούς είμαι νεκρή, και πιο νεκρή η Τυμφαία»
Επίλογος με το ποίημα “‘Υποπτος φυγής” που διάβασε ο Σωτήρης Παστάκας
«Όλα κοντά τα θέλω. Κοντά και εύχρηστα. Υλικά της απόγνωσης. Αλκοόλ, τσιγάρα και τηλεκοντρόλ. Να προσθέτω κανάλια και να αφαιρώ σε χρώμα. Έτσι που ένας λεκές, πολύχρωμος και σκοτεινός το μέλλον έχει γίνει. Μεθυσμένος λοιπόν, στον καναπέ της απόγνωσης, αγνοούμενος, μες τους καπνούς, το αλκοόλ, τη μαύρη οθόνη, πιο εύκολο μου φαίνεται να αποσυρθώ, να εγκαταλείψω το ομοίωμά μου. Χωρίς να το αντιληφθεί κανείς πως βγήκα πια, εξήλθα. Γεμάτο το ποτήρι μου και τα τσιγάρα μου εκεί μαζί με το κορμί μου και η τηλεόραση ανοιχτή. Κι εγώ δεν σας χαιρέτησα, δεν είπα καν στο επανιδείν. Αριβεντέρτσι, θα τα πούμε».
Φωτογραφίες: Νίκος Κατσαρός
Επόμενος σταθμός του Φεστιβάλ η Μακρινίτσα
Σχόλια για αυτό το άρθρο