ΤΩΡΑ |
Ο Καθηγητής Παναγιώτης Ροϊλός λαμπρύνει το χώρο του! Είναι κάτοχος της Έδρας Γιώργος Σεφέρης του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Πανεπιστημιακός Εταίρος στο Κέντρο Διεθνών Σχέσεων Weatherhead, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Σπούδασε κλασική, βυζαντινή και σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Χάρβαρντ. Έχει συγγράψει και επιμεληθεί οκτώ βιβλία, μεταξύ των οποίων τα “Towards a Ritual Poetics” (μαζί με τον Δημήτριο Γιατρομανωλάκη, 2003), “Ampho-teroglossia: A Poetics of the Twelfth-Century. Medieval Greek Novel” (2005), “C. P. Cavafy: The Economics of Metonymy” (2009), “Imagination and Logos: Essays on C. P. Cavafy” (επιμελητής, 2010), “Medieval Greek Storytelling: Fictionality and Narrative in Byzantium” (επιμελητής, 2014). Έχει ιδρύσει το Πρόγραμμα Πολιτιστικής Πολιτικής στο Weatherhead Center for International Affairs στο Χάρβαρντ και το θεσμό της Δελφικής Ακαδημίας Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Ε.Π.Κε.Δ. Επίσης, η διοργάνωση των Δελφικών Διαλόγων το φετινό καλοκαίρι, έθεσε τους Δελφούς στο επίκεντρο του παγκόσμιου στοχασμού.
Ο καταξιωμένος και αξιόλογος Παναγιώτης Ροϊλός στην καθημερινότητά του συνδιαλέγεται με ερευνητές και στοχαστές. Μου έκανε την τιμή και μου παραχώρησε συνέντευξη όπου μιλάει εφ΄όλης της ύλης, ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα την εξέχουσα προσωπικότητά του και τον ευχαριστώ ιδιαιτέρως γι΄αυτό. Ο Παναγιώτης Ροϊλός από το Α ως το Ω.
Ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες:
Oι μητέρες των επιστημών, αφού ως επίκεντρό τους έχουν τον άνθρωπο σε όλες τις διαστάσεις της ατομικής και συλλογικής του ύπαρξης και έκφρασης, από τις αρχέγονες κοινωνίες μέχρι σήμερα, και αφού είναι κατεξοχήν αυτές που προάγουν την κριτική σκέψη και καταδεικνυουν την ισχύ ή τα όρια, τους περιορισμούς και τις τυχόν αυθαιρεσίες της όποιας «αλήθειας» και της όποιας εξουσίας.
Βιβλία και συγγραφείς/ποιητές αγαπημένοι:
..Ων ουκ έστιν αριθμός. Από την Σαπφώ, τον Μίμνερμο, τον, σύμφωνα με τον Νίτσε, πρώτο μυθοστοριογράφο Πλάτωνα, μέχρι τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, τον John Donne, τις κυπριακές λεγόμενες “ρίμες αγάπης” του 16ου αίωνα, τον Ερωτόκριτο, τα δημοτικά τραγούδια, τον Ντοστογιέβσκι (ανυπέρβλητος και πρωτοποριακός, ειδικά στον Σωσία και στο Υπόγειό του), τους Καβάφη, Τζόυς, Κάφκα, Ρόμπερτ Μούζιλ, Πιραντέλλο, Σεφέρη, Εγγονόπουλο, Μπορχες, τις Έμιλυ Ντίκινσον, Neale-Hurston, Τόνι Μόρισον, Szymborska.
Γλώσσα:
Ο κόσμος μας, η είσοδος στην ανθρωπινότητά μας και το επιστέγασμά της, παρόλους τους εκφραστικούς περιορισμούς της, που μόνο τα οξύμωρα άλματά της πλησιάζουν το όριο υπέρβασής τους. Για παράδειγμα, η φράση «υπέρφωτος γνόφος» ή και η ίδια η εξ ορισμού, όπως λέει και ο Μπατάιγ, αυτοαναιρούμενη, άμα τη εκφορά της, λέξη «σιωπή».
Δελφοί:
Ένας ομφαλός, επίκεντρο κοινωνικοπολιτικού και πολιτιστικού γίγνεσθαι κατά την αρχαιότητα, πάλαι ποτέ τόπος χρησμών καθοριστικών πραγμάτων παροντικών και μελλούμενων, διαχρονικής αίγλης τοπόσημο της παγκόσμιας ιστορίας και σκέψης. Ακόμη και σήμερα “παγά λαλέουσα”.
Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών:
Ένας “ομφάλιος λώρος” πολιτισμού που οφείλει, πιστεύω, να συνδέει τον αρχαίο δελφικό “ομφαλό” με το “σώμα” του σύγχρονου κοινωνικοπολιτιστικού γίγνεσθαι. Μεγάλη η ευθύνη να είμαι Πρόεδρός του, ειδικά διαδεχόμενος την απαράμιλλη Ελένη Αρβελέρ, αγαπημένη μέντορα και, πλέον, στενή φίλη.
Ζωή και έρωτας:
Το γεγονός ότι το ένα δεν υφίσταται χωρίς το άλλο τα λέει όλα.
Ηδονή της μάθησης:
Ηδονή όχι φαουστική αλλά στην καβαφική , δημιουργικά αντιοικονομική, όπως την ονομάζω, εκδοχή της στην «Ιθάκη». «Όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά».
Θεός:
«Τ’ είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ’ ανάμεσό τους;», θα ρωτούσε ο Ευριπίδης με το στόμα του Σεφέρη. Το ανώτατο υπερβατικό όριο, του οποίου η υπέρβαση από τον σύγχρονο άνθρωπο και η συνεπακόλουθη θεοποίηση του τελευταίου -με όλα τα συμπαρομαρτούντα καλά και κακά της- διαγνώσθηκε ήδη από την εποχή του Ντοστογιέβσκι και του Νίτσε. «Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς» θεούς;
Ιδανικά κι αξίες:
Τα μόνα όπλα πιθανής αντίστασής μας σε μια ολοένα και πιο υπέρ- πραγματική (hyperreal) ανθρωπότητα, σε έναν ολοένα και πιο αυταρχικό, αφού εν πολλοίς ανεξέλεγκτα ελεγκτικό, κόσμο.
Κ.Π.Καβάφης-Η οικονομία του ερωτισμού:
Πρόκειται για τον τίτλο της ελληνικής έκδοσης από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Εστία του βιβλίου μου C. P. Cavafy: The Economics of Metonymy, που δημοσιεύθηκε το 2009. Εκεί, μεταξύ άλλων, μιλώ για την ιδεολογική και αισθητική μεταιχμιακότητα του Καβάφη. Προτείνω και αναπτύσσω, για παράδειγμα, την έννοια της αντι-οικονομίας -ειδικότερα της αντι-οικονομίας της ηδονής (anti-economy of jouissance)-, για να ερευνήσω και να ερμηνεύσω πώς ο Καβάφης υπονόμευσε κυρίαρχες οικονομικές, ιδεολογικές, αισθητικές και ηθικές αντιλήψεις της εποχής του. Το βιβλίο αυτό προτείνει μια καινούργια προσέγγιση της εξέλιξης των ιδεών και της αισθητικής του καβαφικού έργου στο σύνολό του, από τις πρώτες μέχρι τις τελευταίες εκφάνσεις του.
Λατρεία έχω σε…:
…κάθε τι που δεν εξαργυρώνει την αλήθειά του.
Μελέτη και έρευνα (επόμενες):
Δύο είναι οι βασικές μελέτες που ελπίζω ότι σύντομα θα πάρουν τη μορφή βιβλίων. Η πρώτη έχει να κάνει με την ιστορία της έννοιας της φαντασίας στην ύστερη αρχαιότητα και στο πρώιμο Βυζάντιο (Postclassical Imaginaries: A Cognitive Anthropology of Late Antique and Byzantine Phantasia) και η δεύτερη, φιλοσοφικού περιεχομένου αυτή, με τον τίτλο Neomedieval Metacapitalism, εστιάζεται στη μεταβατική περίοδο που διανύει η ανθρωπότητα σήμερα και στην επιμονή ή αναβίωση στις ημέρες μας τρόπων σκέψης που παραδοσιακά (αλλά όχι απαραίτητα ορθά) έχουν θεωρηθεί ως καθοριστικές του μεσαιωνικού κόσμου.
Νευριάζω όταν:
Ακούω ή διαβάζω κυρίως όσους έχουν πρόσβαση στο δημόσιο λόγο και στα μέσα ενημέρωσης να χρησιμοποιούν επιπόλαια και ρομποτοειδώς αγγλικούς όρους, αγνοώντας ότι έτσι δεν επιδεικνύουν κανένα υποτιθέμενο πολιτισμικό κεφάλαιο αλλά συμβάλλουν στην πολιτιστική (ενίοτε και ιδεολογική) ομογενοποίηση και ηγεμονοποίηση εαυτών και αλλήλων. Νευριάζω, επίσης, όταν ακούω ή διαβάζω κάποιους να αυτο-ανακηρύσσονται σωτήρες και μεσσίες σε οποιονδήποτε τομέα και μετά να εξαργυρώνουν στο έπακρο τον αυτοχαρακτηρισμό τους αυτό. Φοβού τους μεσσίας και δώρα φέροντας… Νευριάζω με την αγένεια, με τον άκρατο εγωισμό, την έλλειψη συνειδητοποίησης των ορίων εαυτών και αλλήλων.
Ξενοφοβία:
Άκρως συμπλεγματική και επικίνδυνη συμπεριφορά και νοοτροπία, μια βίαιη, εν τέλει, επικάλυψη της έλλειψης αυτοσεβασμού, αυτοπεποίθησης και πολιτισμού, άλλοθι, στην καλύτερη περίπτωση, της ανωριμότητας, της ανασφάλειάς μας ως ατόμων και ως κοινωνίας. Οι αποδιοπομπαίοι τράγοι υπάρχουν εκεί όπου οι κοινωνίες οι ίδιες νοσούν.
Οικονομική και κοινωνική κρίση:
“Τις πταίει”; Η αλλοτριωτική ψηφιοποιημένη οικονομική και κοινωνική καταστασιακότητά μας, η πολιτική ολιγωρία ή ανοησία (στο καλύτερο σενάριο) κυρίως των “ισχυρών” του πλανήτη, η δική μας αδιαφορία, όλα αυτά από κοινού; Όπως κι αν έχει, την τελική και μεγαλύτερη ευθύνη την έχουν όσοι διαμορφώνουν και επιβάλλουν κοντόφθαλμες πολιτικές που προάγουν το κέρδος των λίγων. Σε αυτό οφείλεται και η άκρως απειλητική περιβαλλοντική κρίση.
Προς μια τελετουργική ποιητική:
Πρόταση ενός καινούργιου μεθοδολογικού μοντέλου στο χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών που αναπτύξαμε από κοινού με τον διεθνούς κύρους επιστήμονα Καθηγητή Δημητρίου Γιατρομανωλάκη. Έμφασή μας στους σύνθετους τρόπους με τους οποίους τελετουργικές δομές σκέψης και συμπεριφοράς επηρεάζουν μορφές έκφρασης σε διάφορα πεδία -κοινωνικά, αισθητικά, πολιτικά.
Ροϊλός Γεώργιος:
Πρόγονός μου, σημαντικός ζωγράφος των αρχών του 20ου αιώνα, εισηγητής του ιμπρεσσιονισμού στην Ελλάδα, Καθηγητής και μέντορας του Giorgio de Chirico, από τους ελάχιστους καλλιτέχνες που ο Καβάφης, όπως αναφέρει ο ίδιος στο σχετικό ημερολόγιό του, επισκέφθηκε στο πρώτο του ταξίδι στην Αθήνα το 1901.
Σπουδές: Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, διδακτορικό στο Χάρβαρντ και για ένα διάστημα, πριν την ολοκλήρωση του διδακτορικού, επισκέπτης φοιτητής/ερευνητής στην Οξφόρδη.
Τέχνη:
Συμπυκνωμένη αποτύπωση της αναμέτρησής μας με την περατότητα του εαυτού μας και την απεραντοσύνη αυτών που μας υπερβαίνουν.
Υποχωρώ όταν:
Όταν συνειδητοποιώ ότι δεν έχω δίκιο. Αλλά ποτέ, όταν ο άλλος έχει άδικο.
Φιλία:
Αυτό που συντηρεί και προάγει την ανθρωπινότητά μας.
Χάρβαρντ:
Κορυφαίο Πανεπιστήμιο που του χρωστάω πολλά. Αυτό με έχει διαπλάσει ως επιστήμονα και ως σκεπτόμενο άνθρωπο. Βαθειά ευγνώμων στο κύρος του.
Ψυχαγωγία (όταν υπάρχει ελεύθερος χρόνος):
Θέατρο, μουσική, κινηματογράφος, βιβλία που δεν άπτονται της έρευνάς μου. Και διάλογος με τη φύση. Έχει πολλά να μας πει.
Ωραιότητα:
Η ώρα της τελείωσης.
Σχόλια για αυτό το άρθρο