ΤΩΡΑ |
Μέσα στο Πάνθεον της ελληνικής Τέχνης, ο Γιώργος Ξένος σαφέστατα καταλαμβάνει ήδη μία σπουδαία θέση. Μία θέση όμως που βρίσκεται σε έναν ξεχωριστό τόπο από τους υπόλοιπους διαλεκτούς εκπροσώπους της δημιουργίας στη χώρα μας. Και τούτο γιατί ο Ξένος, πέρα από την αναντίρρητη αισθητική αξία και το πηγαίο και ασυγκράτητο αισθητηριακό ενδιαφέρον που αναβλύζουν από τα έργα του, παραμένει μεθοδολογικά ακατάτακτος, μοναδικός ως προς τον χαρακτηρισμό των επιμέρους κατηγοριών που συνθέτουν ένα μεγάλο έργο τέχνης: την τεχνική, το περιεχόμενο, τα media, την ποιητική αφορμή που συνηθίζουμε να αποκαλούμε έμπνευση, το οντολογικό και μεταφυσικό άνοιγμα, την ψυχολογική ένταση, τους κώδικες και την αναλυτικότητα. Δηλαδή όλα όσα συνθέτουν ένα μεγαλούργημα και τα οποία πάντοτε σ’ ένα ειδικό ποσοστό εμπερικλείουν όλα τα σημαντικά έργα τέχνης ώστε να καθορίζονται αξιολογικά , να προσδιορίζονται και να κατατάσσονται τυπολογικά.
Οι παρατηρήσεις τούτες επιβεβαιώνονται απόλυτα στην έκθεση “Σύγχυση” που φιλοξενείται στον εμβληματικό χώρο του πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ. Γιατί, εκεί αναδεικνύεται έμπρακτα η ικανότητα του Γ. Ξένου να δημιουργήσει ένα δυναμικό πεδίο, όπου η ανάμειξη των ειδών δημιουργεί ένα σύμπαν από καταστάσεις και σχέσεις, οι οποίες κατορθώνουν να διαπλάσουν μία “οπτικοακουστική μνήμη”, ακριβώς όπως θέλει ο ίδιος. Τα περιβάλλοντα που δημιουργεί κατορθώνουν να “παγώσουν μία στιγμή” κρίσιμη κι αποφασιστική: μία τομή για το χρονικό και υπαρξιακό παρελθόν και μέλλον και σαν απαρχή και σαν αποτέλεσμα και σαν επανεκκίνηση. Όχι μόνον του χρόνου, αλλά και της ύπαρξης του πολιτισμού αυτού καθαυτού.
Η μοναδική “σκηνογραφία” του Γ. Ξένου δίνει ιδιαίτερο βάθος στην έκθεση, η οποία διαρθρώνεται κυρίως σε τρεις ενότητες, αποτελούμενη από τις εγκαταστάσεις “Σύγχυση”, “Δίοδο” και “Παύση” που συγκροτούν μία πορεία μετάβασης προς τη σύγχυση και συνθέτουν, όπως λέει ο ίδιος, “την καταγραφή μιας μετέωρης στιγμής του παγκόσμιου πολιτισμού”.
Η “Δίοδος” και οι Διερχόμενοι που εισάγουν τον θεατή στην έκθεση είναι η εικαστική μετωνυμία της έννοιας της μετακίνησης, που στις μέρες μας αποτελεί συνθήκη του αλυσιτελούς σχεδιασμού της κοινωνίας: μία διαρκής μετακίνηση πληθυσμών και πληροφορίας, που εντείνει τη σύγχυση και την αβεβαιότητα. Είναι η “Δίοδος” , που ταυτόχρονα δημιουργεί και το δίλημμα για το πέρασμα, μία μετάβαση που συντελεί στην παγκόσμια σύγχυση, καθώς αποτελεί το πέρασμα από τη συμβολική σκέψη κι έκφραση στην ψηφιακή ανακατασκευή και την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ).
Το πολύπτυχο “Παύση” δείχνει ακριβώς την αντίδραση, τη διαμαρτυρία, αλλά και τις αντιθετικές φωνές που δονούν με παύση τη δημόσια σφαίρα. Εδώ, συγκροτείται μία ενότητα ασυμμετρίας κι ασυμφωνίας, μίας ουσιαστικής δυσαρμονίας, καθώς οι νότες και οι φωνές στις παρτιτούρες δεν συντονίζονται με το κύριο θέμα, αντιθέτως διαμεσολαβούνται από τη βούληση και την αρχή ενός παντοδύναμου μαέστρου. Παράλληλα, αποτελούν, ως παρτιτούρα, το εχέγγυο της οπτικοακουστικής μνήμης, του ίχνους μίας προσπάθειας να εκφρασθεί –και μέσω της μουσικής και ποιητικής αρμονίας–η υπερβατικότητα που επιτρέπει τη συνύπαρξη.
Κεντρική θέση στην έκθεση καταλαμβάνει η εγκατάσταση της “Σύγχυσης”, στην οποία κορυφώνεται (και καταλήγει) η εννοιολογική ενορχήστρωση του Ξένου. Η κατάρρευση των διαφορετικών απόψεων και κοσμοθεωριών, που συγκροτούνται από τις ακατάστατες, ασύνδετες λέξεις και τις ασυμπτωτικές απόψεις, ακριβώς όπως οι αλληλοσυγκρουόμενοι όροι και οι κώδικες στα συνέδρια και τα συμβούλια, στο τέλος σπέρνουν τη σύγχυση και αφαιρούν τη δυνατότητα μίας απόφασης. Η εικόνα της τελικής διάλυσης αποτελεί ένα “πέρας” με τη διττή έννοια του όρου: και τετελεσμένο γεγονός, αλλά κι ένα ορόσημο, ως “πέρασμα” σε κάτι άλλο, μια επανεκκίνηση. Η τελική διάλυση στον Ξένο δεν είναι λήξη, είναι δυνατότητα μιας νέας αρχής, γιατί όλα μένουν ανοικτά, ακόμη κι όταν καταστρέφονται αφήνουν ένα ίχνος κι έναν ίσκιο.
Σε μία εποχή όπου το άτομο, είτε ως απλό υποκείμενο, είτε ως πολίτης, οι κοινωνίες, αλλά κι ολόκληρη η ανθρωπότητα βιώνουν κοσμογονικές μεταβολές, η έκθεση του Γιώργου Ξένου με τίτλο και περιεχόμενο τη “Σύγχυση” είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρη. Γιατί μέσα από τη συνταρακτική αισθητική δύναμη των έργων του, μας καταδεικνύει την αμείλικτη μοίρα της ανθρώπινης πνευματικής και ψυχικής κατάστασης. Γιατί, μέσα στη διαρκή αναζήτηση του καινούργιου, που μας κληρονόμησε η χρήση της ανθρώπινης επίνοιας, αλλά κυρίως η μοντερνικότητα, ο άνθρωπος πάντοτε τρέφει την αβάσιμη πεποίθηση πως οι αισθήσεις του δεν τον προδίδουν, τα πάθη του δεν τον συσκοτίζουν και πως τα έργα του είναι στέρεα και λογικά. Μολαταύτα, όλα τούτα τα θεωρητικά και πρακτικά υποστυλώματα για τη συναισθηματική φαντασίωσή του και τη θεωρητική του φενάκη, καθ’ όλη τη διάρκεια της βιοτής του συναντούν αλλεπάλληλες και συνταρακτικές– σχεδόν τραγικές– διαψεύσεις. Στην προσδοκία του της αρμονίας διαρκώς παρεμβαίνει το χάος, στην αναζήτηση της ταυτότητας (και των πραγμάτων, αλλά και του ίδιου του υποκειμένου) με την πραγματικότητα αναδύεται αδιάκοπα η διαφορά, στην ενότητα του κόσμου η πολυδιάσπαση. Κι αντί για την πολυπόθητη εκείνη βεβαιότητα ό,τι τελικά βασιλεύει είναι η σύγχυση. Μια σύγχυση που έρχεται να εκφραστεί ωσάν ένα πολύμορφο χιμαιρικό ον, που στον εκάστοτε μετασχηματισμό του παραπλανά την ανθρώπινη κρίση, την έκφρασή της, τη συμπεριφορά, την ίδια την πορεία και τον προσανατολισμό του ατόμου στη ζωή του. Πλέον μέσα σε τούτη τη σύγχυση, όλα τα στοιχεία που συναρμόζουν τη βεβαιότητα και την πλάνη, το ορθό και το λάθος, το αληθινό και το φανταστικό, πραγματικά “συγχέουν” τις ιδιότητες στην ίδια περίμετρο. Και κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί τι πραγματικά ισχύει.
Ο Ξένος μας υπενθυμίζει πως η Τέχνη είναι μία από τις μόνες δυνατότητες που μπορεί να ολοκληρώσει την “αρχή του μοντέρνου”, η οποία εκφράζεται με την “αυτονομία” κάθε είδους και μορφής, που διασταλτικά μάς διαμορφώνει τον ατομικό μας “νόμο”. Απελευθερώνοντας τη θετική ορμή της θεωρητικής κι υποκειμενικής αρνητικότητας: είτε ως διαφωνία, είτε ως κακοφωνία ή αγωνία, αλλά κυρίως ως ξεστράτισμα από την κανονικότητα. Η (θετική) τούτη “άρνηση” της (αρνητικής) “άρνησης” είναι για τον Ξένο μια εγγενής δυνατότητα της ανθρώπινης υπόστασης κι η μόνη ισχύς για να ξεπεράσει τις πεπερασμένες δυνατότητες που οι κάθε μορφής (αισθητικές -πολιτικές-κοινωνικές-γνωστικές) δομές μάς περιορίζουν.
Ο Ξένος με την έκθεσή του αυτή κάνει πράξη αυτό που ο ίδιος γράφει, δίνοντας “έναν όρκο στο φώς και στο σκοτάδι”.
Δρ ΓΙΩΡΓΗΣ- ΒΫΡΩΝ ΔΑΒΟΣ,
τεχνοκριτικός και καθηγητής Εφαρμοσμένης Αισθητικής
davΟ Γιώργος Ξένος γεννήθηκε το 1953 στην Αθήνα. Από το 1976 έως το 1982 σπούδασε στην École nationale supérieure des Beaux – Arts – Section des Arts Plastiques στο Παρίσι. Από το 1983 έως το 1986 έζησε και εργάστηκε στην Αθήνα. Από το 1988 έως το 1992 έζησε και εργάστηκε στο Βερολίνο, όπου βίωσε τα ιστορικά γεγονότα της πτώσης του Τείχους. Έργα της περιόδου αυτής εξέθεσε στο Winckelmann Museum της πόλης Stendal (Ιούνιος – Οκτώβριος 1991) και στο Pergamon Museum του Βερολίνου (Ιανουάριος – Νοέμβριος 1992).
Ο Γιώργος Ξένος διακρίνεται όχι μόνον για τις επί σειράν ετών εκθέσεις του
σε Μουσεία της Ευρώπης και της χώρας μας, αλλά και για τη φιλοσοφική διάσταση
του έργου του και τη διαχρονική προοπτική του. Τα έργα του συνδιαλέγονται με τον άνθρωπο, την κοινωνία, τη μουσική και τη φύση, αναδεικνύοντας τη γραμμή,
σε εννοιολογικό επίπεδο, ως δομικό στοιχείο της ζωγραφικής του και ως αυτόματη εμβληματική οντότητα. Από το 1993 ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
URL: www.gxenos.gr
davΗ έκθεση «Σύγχυση» του Γιώργου Ξένου αποτελεί μια εικαστική διαδρομή που εξερευνά τις πολυπλοκότητες της σύγχρονης εποχής. Σε έναν κόσμο που διαρκώς μεταμορφώνεται, τα έργα του καλλιτέχνη προσφέρουν έναν χώρο περισυλλογής και στοχασμού, καλώντας τον θεατή να αναμετρηθεί με την έννοια της μετάβασης, της αβεβαιότητας, αλλά και της αναγέννησης μέσα από το χάος.
Η «Σύγχυση» δεν είναι απλώς μια θεματική ενότητα, αλλά ένας καθρέφτης των καιρών μας, μια πρόσκληση να δούμε πέρα από το προφανές, να αναλογιστούμε την έννοια της αποσταθεροποίησης και να κατανοήσουμε βαθύτερα τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Με τη μοναδική του εικαστική γλώσσα, ο Γιώργος Ξένος μας καλεί να αφουγκραστούμε την κοινωνική πραγματικότητα και να αναζητήσουμε νέες προοπτικές μέσα από την τέχνη.
Ελένη Ζωντήρου
Πρόεδρος ΟΠΑΝΔΑ
dav
Σχόλια για αυτό το άρθρο