Το θυμάμαι σαν να είναι τώρα. 22 Ιουνίου 1973, βραδάκι, έξω από το θέατρο “Αθήναιον”, στην Πατησίων, σχεδόν απέναντι από το Πολυτεχνείο. Ο φίλος μου Σάββας Χαρατσίδης, ο γλυκός αυτός ζωγράφος, που έφυγε με μια βουτιά στο πέλαγος, μου έχει δώσει την πρόσκλησή του για την παράσταση “Το μεγάλο μας τσίρκο” του Ιάκωβου Καμπανέλλη που έχει πρεμιέρα με τον θίασο Καρέζη – Καζάκου. Ο Σάββας δεν μπορούσε να πάει και έτσι μου έδωσε την πρόσκληση την οποία πήρα με ενθουσιασμό.
Μήνες πριν, από τις συνεντεύξεις των συντελεστών, αλλά και από στόμα σε στόμα, είχε κυκλοφορήσει η είδηση ότι το έργο αυτό, ενώ εμφανίζονταν σαν κωμωδία, ήταν μια αλληγορία, μια σάτιρα αλλά και ένα δράμα, για την πορεία της νεοελληνικής μας ιστορίας, ξεκινώντας από την τουρκοκρατία και τα χρόνια του Όθωνα και φτάνοντας στη Μικρασιατική καταστροφή και τη γερμανική κατοχή.
Ο Καμπανέλλης έμπλεξε αριστοτεχνικά τις ιστορικές περιόδους, και έτσι ο κομμουνιστής Κώστας Καζάκος έπεισε την λαμπερή σταρ Τζένη Καρέζη πως έπρεπε να κάνουν κάτι και να διαμαρτυρηθούν για τη χούντα και το “Μεγάλο μας τσίρκο ” ήταν ιδανικό, γιατί όπως έλεγε η Καρέζη ” είναι σαν λαϊκό πανηγύρι, κλείνει μέσα του ρωμιοσύνη και μέσα από τον αυτοσαρκασμό, το γέλιο, το δάκρυ, μπορούμε να μιλήσουμε για τους καημούς και τα πάθη της φυλής, για τα προδομένα όνειρα και τις ελπίδες”
Όπως είπαμε το έργο το έγραψε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης καθώς και τους πολύ ωραίους στίχους των τραγουδιών. Τη μουσική και τα τραγούδια του Σταύρου Ξαρχάκου εκτελούσε ζωντανή ορχήστρα με τραγουδιστή τον Νίκο Ξυλούρη. Τα σκηνικά και τα κοστούμια ήταν του Φαίδωνα Πατρικαλάκη, ο Ευγένιος Σπαθάρης διακόσμησε την είσοδο και δίδαξε τη θεατρική απόδοση του Καραγκιόζη. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Κώστας Καζάκος με βοηθό τον Άρη Δαβαράκη. Πήραν μέρος οι: Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Νίκος Κούρος, Τίμος Περλέγκας, Χρήστος Καλαβρούζος.
Ο κόσμος αμέσως αγκάλιασε και αγάπησε το “Μεγάλο μας τσίρκο”. Το έργο έγινε το σύμβολο του αγώνα κατά της χούντας. Η αλληγορία του βοήθησε να ξεφύγει από την τσιμπίδα της λογοκρισίας και να περάσει συνθήματα όπως “Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία”, “Φωνή λαού-οργή Θεού” και άλλα. Από την άλλη, κάθε μέρα στο θέατρο, ανάμεσα στους θεατές, κυκλοφορούσαν χαφιέδες της χούντας που ζητούσαν ταυτότητες και σημείωναν τα ονόματα των θεατών. Αλλά και οι ηθοποιοί, ο συνθέτης, ο τραγουδιστής και οι μουσικοί δέχονταν συχνά επισκέψεις και φιλικές “συμβουλές” από τους αστυνομικούς.
Την παράσταση είδαν 400.000 θεατές. Υπήρχαν σκηνές που δεν θα ξεχάσω, εικόνες συγκλονιστικές, με τον Παπαγιαννόπουλο σαν Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, τον Ξυλούρη να τραγουδάει “Λαέ μη σφίξεις άλλο το ζωνάρι”, την Καρέζη επίσης να τραγουδάει “Ορέστη απ΄τη Θήβα, Μαρία απ΄τη Σπάρτη”, που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη μου.
Λίγο πριν το Πολυτεχνείο, τον Οκτώβριο του 1973, το έργο διακόπηκε βίαια, η παράσταση κατέβηκε και ο Καζάκος με την Καρέζη οδηγήθηκαν στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Το ζεύγος όμως δεν κάμφθηκε από τη σύλληψή του και το Δεκέμβριο του 1973 μετά την αποφυλάκισή τους το ανέβασαν με μεγαλύτερη ακόμα επιτυχία. Αμέσως μετά τη μεταπολίτευση το έργο ξανανέβηκε με την προσθήκη των σκηνών που είχαν κοπεί στη λογοκρισία και με την προσθήκη ενός ακόμη νέου τραγουδιού στο φινάλε, το “Προσκύνημα”, που γράφτηκε για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου.
Σχόλια για αυτό το άρθρο