ΕκσταΚόσμος – Μια συνέντευξη με τον Nigel Coates - Cosmopoliti.com

ΣχετικάΆρθρα

Μια συνέντευξη ενός ανθρώπου με υψηλό κυρός στον τομέα του design: ο αναγνωρισμένος διεθνώς αρχιτέκτονας, σχεδιαστής προϊόντων και εσωτερικών χώρων, καθηγητής, ιδρυτής της avant – garde ομάδας ΝΑΤΟ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, Πατέρας της Αφηγηματικής Αρχιτεκτονικής, οραματιστής των Body Buildings και Cityscapes, δημιουργός του Ecstacity, υποστηρικτής του διπόλου τέχνη – αρχιτεκτονική και πολλά άλλα: Nigel Coates.

Ο Nigel Coates διερευνά τις προκλήσεις που φέρει ο ρόλος της αρχιτεκτονικής και του design σήμερα, εξετάζει τα δομικά χαρακτηριστικά μιας πόλης και ενός σπιτιού, ενώ την ίδια στιγμή μελετά και αναλύει τρόπους μιας δημιουργικής διαδικασίας σε σχέση με το πως σχετιζόμαστε και αντιλαμβανόμαστε κάθε οντότητα στο βιότοπό μας. Ένας δημιουργικός χαμαιλέοντας με προοδευτική και πειραματική διάθεση η οποία έχει συμβάλλει στη διαμόρφωση πολλών κτιρίων, εσωτερικών χώρων και εκθέσεων ανά τον κόσμο.

Κοινός παρονομαστής όλων των εγχειρημάτων του είναι η ανακάλυψη: Τόσο στο Design όσο και στην Αρχιτεκτονική δουλεύει με αλληλένδετες ιδέες, με σκοπό η μία να τροφοδοτεί την άλλη και το εκάστοτε εγχείρημα να χαρακτηρίζεται από πρωτοτυπία και εφευρετικότητα.

Σε αυτήν τη συνέντευξη, ο Nigel Coates μοιράζεται τις σκέψεις και εμπειρίες του που συνδέονται με τις προκλήσεις που εμφανίζονται στο πεδίο της αρχιτεκτονικής και της διεπιστημονικότητας με τη διάθεση μιας συλλογιστικής διαδικασίας όσον αφορά τον τρόπο που βιώνουμε την καθημερινότητά στην ταχύτατα εξελισσόμενη εποχή μας. Από το “Ecstacity”cyberpunk όραμα του μέχρι το πώς η οικονομική δυσχέρεια αναδεικνύει την εφευρετικότητα, και πως η εξέλιξη της ψηφιακής πανταχού «παρουσίας» χαρακτηρίζεται απο μια τάση μας να ξεπεράσουμε την τρέχουσα κατάσταση με δημιουργικό τρόπο. Από τις επαναλαμβανόμενες αναφορές στο έργο του όταν πρόκειται για μια συνεργασία μεταξύ των σωμάτων μας και των περιβαλλόντων που δημιουργούμε για να τα προσαρμόσουμε στην εγωκεντρική κουλτούρα του «εγώ». Από το τέλος της εποχής της εφαρμοσμένης επώνυμης σχεδιαστικής γλώσσας μέχρι την έννοια ενός εναρμονισμένου, ευέλικτου και ιδιόρρυθμου σπιτιού – όπως ο χώρος ενός WestEnd θεάτρου. Από το κόστος του ωραίου ως τη συνδυαστική εφαρμογή εκπαιδευτικών μεθόδων που βασίζονται σε εξελικτικές προσαρμογές των σπουδαστών σε κοινωνικά, πρακτικά, πνευματικά και συναισθηματικά επίπεδα, έναντι της προσκόλλησης τους σε μία αναχρονιστική διαδικασία σχεδιασμού.

NATØ Cover, AA Publications, 1985

Έχεις προκαλέσει την πρακτική της αρχιτεκτονικής – αλληλεπικαλύπτοντάς τη με τη μόδα, το ντιζάιν και την ιστορία των ιδεών. Πόσο πιο επίκαιρη είναι αυτή η διεπιστημονική ανάμειξη σήμερα γενικά;

Στο μυαλό μου, μία ανάμειξη είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, γιατί αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο βιώνουμε τις ζωές μας. Στον ψηφιακό κόσμο μεταπηδούμε ανά τις πλατφόρμες συνεχώς. Μηνύματα φτάνουν από τόσες διαφορετικές εφαρμογές που απλά και μόνο το να τα βρούμε μπορεί να είναι πρόβλημα. Καταλαβαίνω την ελκυστικότητα του να σκεφτόμαστε την αρχιτεκτονική σαν μια πρακτική που ξεχωρίζει. Η ορθολογιστική θέση σχετίζεται με τη συνέχεια και την απόλυτη φύση του τύπου και της τυπολογίας. Αλλά το πώς συνθέτουμε συνεχώς είναι πιο επίκαιρο: κάθε ταξίδι κινούμενοι μέσα σε μια πόλη περιλαμβάνει το να παρατηρούμε τα σήματα, την κίνηση, τους ανθρώπους τα κτήρια. Βιώνουμε μια αλληλεπιδραστική κατάσταση, οπότε ακολούθως η αρχιτεκτονική θα έπρεπε να συγκεντρώνει τα βιώματα αντί να αυτο απομονώνεται. Δεν εννοώ ότι ένας αρχιτέκτονας θα έπρεπε να ξέρει να κόβει ένα ένδυμα διαγωνίως, αλλά τουλάχιστον να ξέρει τι σημαίνει. Τη δεκαετία του ’80 είχα εμπνευστεί από τη μόδα γιατί ήταν γρήγορη και με άμεση ανταπόκριση. Μια κολεξιόν μπορούσε να είναι ένα μανιφέστο με ευρύ πολιτισμικό αντίκτυπο, όπως για παράδειγμα η κολεξιόν Pirate της Vivienne Westwood. Με βοήθησε να γίνω αρχιτέκτονας-πειρατής!

Το MDFF World Tour Athens 2020 έχει τίτλο «Φως: Προβάλλοντας το Σύγχρονο Μέλλον μας». Το πρόγραμμα μας καλεί να αναλογιστούμε πώς επικοινωνούμε μεταξύ μας, με τις πόλεις μας και τελικά με τον εαυτό μας. Επιπλέον, προσεγγίζει τη σχέση ανάμεσα στο έργο και την καινοτομία, τη μνήμη και το μέλλον, τις ομοιότητες και τις διαφορές. Πώς έχει διαμορφωθεί η προσέγγισή σου προς το ντιζάιν και το πελατολόγιό σου με τα χρόνια; Πόσο άνετος νιώθεις με την αλλαγή σε προσωπικό επίπεδο;

Και πάλι η σύνθεση είναι η απάντηση. Προσπαθώ να ζω στη στιγμή και ταυτόχρονα έχοντας την επισκόπηση του παρελθόντος και το βλέμμα προς το μέλλον. Αναζητώ δυναμικά μοντέλα που διαπερνούν τα κοινωνιο-πολιτισμικά φαινόμενα προς το άμεσο μέλλον. Με όλη αυτή την Covid-19 κατάσταση, βρισκόμαστε σε μια ακραία στιγμή που θα έχει πρωτοφανή επίδραση στις πόλεις και σε ολόκληρο τον τρόπο ζωής μας. Αδηφάγες κυβερνήσεις θα τη χρησιμοποιήσουν για να διευκολύνουν την επικείμενη υφαρπαγή εξουσίας, αλλά αυτοί από εμάς που ασπαζόμαστε την δεκτικότητα και την δημοκρατία θα πολεμήσουμε για να δημιουργήσουμε νέες συγκυρίες που θα υπογραμμίζουν την ελευθερία. Σε ό,τι αφορά τους πελάτες, στο πρώτο μέρος της καριέρας μου, ήθελαν κάτι που να κλέβει την παράσταση για να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό. Αυτό ήταν ιδιαίτερα αισθητό στην Ιαπωνία, κάτι το οποίο ενίσχυσε τη φήμη μου ως ταραξίας πίσω στη χώρα μου. Όσο μεγαλώνουμε, μεγαλώνουν και οι πελάτες μας: τώρα δεν αναζητούν την εικονομαχία και αυτό μου κάνει. Η δουλειά μου πλέον είναι πιο λιτή, λιγότερο φορτωμένη, αλλά με την ίδια τάση για ανακάλυψη όπως πάντα.

Στη δουλειά σου, ποιο είναι το κόστος της ομορφιάς και ποια είναι η αξία της ομορφιάς; Πώς έχει αυτό αλλάξει (αν έχει αλλάξει) με τα χρόνια;

Αυτή είναι μια ενδιαφέρουσα οπτική – το κόστος της ομορφιάς! Κατά κάποιο τρόπο υπήρχε πάντα, ανάλογα σε ποιον και πώς το αναζητήσεις. Στο άλλο άκρο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο εξουσίας, και να νομισματοποιηθεί. Αλλά η ομορφιά σήμερα δεν είναι τόσο οπτική, όσο αντιληπτική με την ευρύτερη έννοια. Είμαι υπέρμαχος της τέχνης στην αρχιτεκτονική. Υπάρχει επίσης και μια μαθηματική ομορφιά: στο ρυθμό της κιονοστοιχίας ή στο χρυσό άξονα. Η μουσική είναι συχνά όμορφη όταν την ακούς όχι όταν τη βλέπεις. Οι ιστορίες δημιουργούν ομορφιά με τη διάσταση του χρόνου, πηγαίνοντάς μας σε ένα ταξίδι με ανατροπές, όπου ο χώρος βρίσκεται απλά στο παρασκήνιο. Ως προς τη δική μου δουλειά, πάντα αναζητούσα τρόπους να εκφράζω την ομορφιά, αλλά αυτό έχει πάρει τόσες διαφορετικές μορφές με τα χρόνια. Σχεδόν οτιδήποτε κάνω έχει ένα κλασσικό υπόβαθρο το οποίο υπόκειται στον μύλο της εμπειρίας. Οι προσπάθειές μου έχουν καλύτερο αποτέλεσμα όταν καταλαμβάνουν τον θεατή εξαπίνης. Η ομορφιά θα μπορούσε να αιχμαλωτίσει την οπτική τελειότητα – το κλασικό ιδεώδες – αλλά είναι πιο πιθανό να αποκαλύψει την ευαλωτότητα, την ειλικρίνεια, μια μάχη ενάντια στις πιθανότητες, ή να φέρει στο φως κάποιο αρχέγονο συναίσθημα. Πάντα εκτιμούσα τον αγώνα κάποιων ανθρώπων να εκφράσουν την ομορφιά, το κίνητρο να μιμηθούν κάτι, όπως ο ντόπιος τεχνίτης που προσπαθεί να αντιγράψει κάτι κομψό που είδε τυχαία και κατά τη διαδικασία της κατασκευής, κάνει κάτι ελαφρώς λανθασμένα. Από την άλλη, ένα πράγμα δουλεύει όταν αποκτά αυτονομία και δεν χρειάζεται εμένα να το στήνω όρθιο.

Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, δημοσίευσες στα κοινωνικά [σου μέσα] την έννοια της ζωής σε καραντίνα μέσα από το φανταστικό σου έργο “House for a Whistleblower” [Σπίτι για έναν Πληροφοριοδότη]. Μίλησέ μας για το μήνυμα πίσω από αυτό.

Έκανα αυτό το έργο πριν μερικά χρόνια για ένα περιοδικό ονόματι TAR. Η ιδέα ήταν να εξερευνήσω έναν κλειστό, οικιακό κόσμο και πώς θα μπορούσε να διατηρήσει την ψυχική υγεία του ενοίκου, ο οποίος, στο φανταστικό μου έργο, ήταν ο Edward Snowden, ο πληροφοριοδότης που έδωσε ένα τεράστιο φάκελο κρυφών εγγράφων στο Wikileaks. Υπό το φόβο σύλληψης από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, του δόθηκε άσυλο από τον Πρόεδρο Putin στην Μόσχα. Στον αποκλεισμένο του κόσμο, θα χρειαζόταν ψυχαγωγία και ενημέρωση από το τοπίο του εσωτερικού χώρου. Πέρα από την εκτίμησή μου για τον Snowden, το φανταστικό σπίτι απομόνωσης θα ήταν ένας εξαιρετικός τρόπος να αναδείξω την σχεδιαστική δουλειά μου – το τραπέζι, οι καρέκλες, οι λάμπες και το κρεβάτι – που θα άξιζαν ένα προνομιούχο περιβάλλον στο οποίο θα παρακολουθούνταν συνεχώς. Το έργο επινοήθηκε και διεκπεραιώθηκε ως ένα αφιέρωμα μόδας ή μια μικρού μήκους ταινία, με ένα μοντέλο να παίρνει τη θέση του πρωταγωνιστή μου, ένα δομημένο σκηνικό και μια φωτογράφηση από τον κινηματογραφιστή φίλο μου, John Maybury. Με τον Covid-19, είναι η τέλεια στιγμή να επαναφέρω αυτό το έργο στο προσκήνιο.

Όταν μιλάμε για την πόλη ως οργανισμό με τις δικές του αφηγήσεις, θα ήταν/θα μπορούσε να είναι ένα «νέο φως» για τα ερευνητικά σου έργα, όπως το “Ecstacity” [Εκσταπόλη];

To κυβερνοπάνκ όραμα του “Ecstacity” έχει βασικά πραγματοποιηθεί. Το ζούμε. Απ’όταν αρχικά εξερεύνησα την ιδέα στις αρχές του 1990, το έργο έχει εκτυλιχθεί πάνω στους δύο βασικούς του άξονες, εξελισσόμενο σε όλο και πιο επίκαιρο. O πρώτος είναι το ιδεώδες μιας πόλης με μια μεγαλοποιημένη πολιτισμική μίξη: στο έργο, ένα μείγμα επτά πόλεων χαρακτηρίζει την παγκοσμιοποιημένη πόλη που γνωρίζουμε όλοι. Η δεύτερη αρχή ενστερνίζεται την απόλαυση ως συστατικό της αστικής ζωής, και πώς ένας αρχιτέκτονας ή ένας πολεοδόμος μπορεί να την συμπεριλάβει στην αντίληψή του για το πώς δουλεύουν οι πόλεις οργανικά. Παράλληλα με την συνδεσιμότητα και την αφηγηματική εμπειρία εργασίας και αναψυχής, αυτές οι βάσεις συνεχίζουν να ισχύουν όσο ποτέ, πέρα από τον εξαιρετισμό της μεγαλούπολης. Τα οφέλη της απόλαυσης δεν θα περιοριστούν στην πόλη. Θα μπορέσεις να τα κυνηγήσεις οπουδήποτε και παντού. Αντί για “Ecstacity”, θα έπρεπε να μιλάω για “Ecstaworld” [Εκστακόσμο].

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τους αρχιτέκτονες και τους ντιζάινερ σήμερα; Είναι μια γόνιμη στιγμή για την δημιουργική κοινότητα, ώστε να βρει λύσεις για ένα πρόβλημα που δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο;

Αν είσαι αρχιτέκτονας στην πράξη η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι συνεχίσεις την δραστηριότητα της επιχείρησής σου. Αλλά τα δημιουργικά μυαλά δεν σταματούν ποτέ και κατά κάποιο τρόπο, η οικονομική δυσχέρεια ανεβάζει τον πήχη. Προβλέπω ότι θα υπάρχει αρκετή εφευρετικότητα γύρω από το σχεδιασμό του ανοιχτού χώρου, των πάρκων, των πλατειών, και του πώς αυτά επεκτείνονται [σαν φύλλωμα], προς την εξοχή. Υποθέτοντας πως αυτός ο κορωνοϊός θα είναι μαζί μας για πολύ ακόμη, χρειάζεται να εξετάσουμε όλη την οικολογία της κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρικών οχημάτων και της τεχνο-ενδυμασίας που θα μας βοηθήσουν να μένουμε ασφαλείς.

Ό,τι έχει συμβεί δεν μπορεί να διαγραφεί. Ακόμη κι αν δεν φέρουμε κανένα σωματικό σημάδι που να δείχνει ότι έχουμε βιώσει μια κατάσταση, αυτή έχει ενταχθεί στο συναισθηματικό και πνευματικό μας DNA. Τι είναι αυτή τη “Ψηφιακή Πανταχού Παρουσία” και η διαταραγμένη “συνύπαρξη” ανάμεσα στις πνευματικές και τις ψηφιακές μας αισθήσεις;

Αυτό που ονομάζεις «Ψηφιακή Πανταχού Παρουσία» υπάρχει σίγουρα, αλλά όσο προχωράει, τόσο προχωρούν και οι προσπάθειες του να κάνουμε πράγματα χωρίς αυτό. Δες την επιτυχία των εκπομπών μαγειρικής, όπως φαίνεται όλοι θέλουν να γίνουν σεφ. Ενώ το smartphone έχει πραγματικά αλλάξει τη ζωή μας, δεν είμαι ο τύπος που θα εκστασιαστεί με κάθε «μαραφέτι» που θα παρουσιαστεί στην έκθεση CES [Consumer Technology Association] στο Λας Βέγκας. Για να αντιληφθούμε πώς συνυπάρχουν αυτά τα δύο φαινόμενα, πρέπει να μελετήσουμε τα παιδιά. Δεν διαχωρίζουν πραγματικά αυτά τα δύο και ασχολούνται κυρίως με το να μαθαίνουν με έναν ρυθμό που ποτέ δεν βίωσε η γενιά μου. Και πάλι, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διάβρωση της προσωπικής ελευθερίας.

Δίνεις μεγάλη αξία στην λήψη ρίσκου και στον πειραματισμό. Θα μπορούσες να μοιραστείς μαζί μας κάποια έργα στα οποία σκοπεύεις να στραφείς; Είναι έργα που χαρακτηρίζονται από μια προσέγγιση επανασυλλογισμού και επανεξέτασης; Ή έργα που διακόπηκαν λόγω της κρίσης και στα οποία θέλεις να επιστρέψεις και να συνεχίσεις;

Συνέχισα να εργάζομαι καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, κινούμενος ανάμεσα σε διάφορα συγγραφικά έργα και μια νέα σχεδιαστική πρωτοβουλία για μια εταιρεία επίπλων στο Βιετνάμ. Κάθε κομμάτι που σχεδιάζω έχει σκοπό να δουλεύει για το άμεσο μέλλον, να είναι εφικτό να φτιαχτεί, οικονομικά και επαρκώς θελκτικό για να πωληθεί. Ουσιαστικά, είμαι ο ίδιος σχεδιαστής που ήμουν πάντα, με αναφορές και μεθόδους που επαναλαμβάνονται. Κάποιες θεματικές κάνουν γκεστ εμφανίσεις. Μιλάω συχνά για το σώμα και πώς χρειάζεται να αντικατοπτρίζεται στον περιβάλλοντα χώρο. Κάπως κατάφερα κι έφερα το σώμα σχεδόν σε οτιδήποτε έχω κάνει. Υπάρχει επίσης μια ζωόμορφη υποβόσκουσα τάση, πολλές από τις καρέκλες μου έχουν ανιμαλιστικά πόδια που είναι έτοιμα ορμήσουν στη δράση.

Είναι αυτή η στιγμή και μια φάση «ώσμωσης» ανάμεσα στο χώρο του Εγώ και το Εμείς;

Ποτέ στην ιστορία μας δεν έχουμε βιώσει μια πιο δριμεία απειλή για τον πολιτισμό μας όσο σήμερα. Στο παρελθόν, έχουν υπάρξει πολλοί Εγώ πολιτισμοί στην κορυφή, οι Νέρωνες και οι Λουδοβίκοι του παρελθόντος. Η διάσταση του Εγώ έχει αναπτυχθεί σταδιακά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο σημείο που τώρα η καταναλωτική κουλτούρα εξισώνεται με το δικαίωμα του Εγώ. Αλλά υπάρχουν και πολλά διαφορετικά Εγώ. Υπάρχει μια οικεία πλευρά του Εγώ, αυτό που ο Φρόιντ ονόμαζε το Αυτό: ο οικείος, ενστικτώδης εαυτός, που περιορίζεται (ελπίζουμε) από την ηθικολογική ψυχή: το υπερεγώ. Η εγωκεντρική Εγώ κουλτούρα έχει αναπτυχθεί σε βάρος των άλλων δύο – του Αυτoύ και του Υπερεγώ. Ωστόσο, οι νέοι αρχιτέκτονες έχουν το πάθος να συμβάλουν σε έναν καλύτερο κόσμο, κάτι που φαίνεται από τα αμέτρητα φοιτητικά έργα που εστιάζουν στους άστεγους, τους πρόσφυγες, την υπερθέρμανση του πλανήτη. Οι όροι αντιστρέφονται αργότερα: όταν έρθει ένας πλούσιος πελάτης, έρχεται ο συμβιβασμός.

Με βάση την ανοιχτή συνεργασία ανάμεσα σε διαφορετικούς τομείς διαφορετικής κλίμακας που είδαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αν επανεξετάζαμε την έννοια του «αρχιτέκτονα-σταρ», ποιες θα μπορούσαν να είναι οι νέες μας οπτικές; Μπορούμε να ανασυστήσουμε προκαθορισμένες «ιεραρχίες»;

Η ίδια η ιδέα του «αρχιτέκτονα σταρ» φαίνεται κορεσμένη. Επρόκειτο πάντα για τον αρχιτέκτονα ως brand και μόνο μερικοί έφταναν σε αυτό το επίπεδο. Υπό το φως της δύναμης του αρχιτέκτονα που ελαττώνεται, οι «αρχιτέκτονες-σταρ» προσπαθούν να κρατήσουν τον έλεγχο με άκαμπτη αποφασιστικότητα. Μπορεί να σε προσέλαβαν για την εικόνα σου στον Τύπο, αντί για τις ικανότητές σου. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους ένας αρχιτέκτονας μπορεί να απογοητεύσει, προτείνοντας μια κοινότυπη λύση, ή δίνοντας μια «αλαζονική» απάντηση εκτός τόπου και κλίμακας. Ο σκεπτικισμός μου εκτείνεται και στην έλλειψη συνεργασίας στο αποτέλεσμα πολλών «αρχιτεκτόνων-σταρ». Η ιδέα της branded ντιζάιν γλώσσας που εφαρμόζεται στο κτήριο, στα έπιπλα, σε κάθε εξάρτημα, φαίνεται τόσο ξεπερασμένη όσο ο φωτισμός αερίου. Το να φτάνεις στο στάτους ενός brand φαίνεται αντιπαραγωγικό.

Κατά τη γνώμη σου, ποια σύγχρονα αρχιτεκτονικά πρότυπα είναι επαρκώς αξιόλογα για να «μείνουν» και ποια πρέπει να επανεξεταστούν ή ακόμη και να εγκαταλειφθούν;

Δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η κατηγοριοποίηση σε έναν πίνακα στιλ, αλλά ο μεταμοντερνισμός φαίνεται να ανεβαίνει και ο παραμετρικός σχεδιασμός να κινείται σε φθίνουσα πορεία. Προσωπικά με έχει κουράσει η τάση της «αρχιτεκτονικής αποθήκης» [shedchitecture]. Πόσες φορές θα δούμε ημιτελές γυαλί και κόντρα πλακέ σε οικιακές λεπτομέρειες να προωθούνται ως ευφάνταστες λύσεις; Ποτέ δεν θα αγνοούσα φτωχά ή ανακυκλωμένα υλικά τα οποία υιοθετούνται με έξυπνο τρόπο. Ελπίζω ότι η επαναχρησιμοποίηση με γούστο όχι απλά θα επιμείνει αλλά θα γίνει καλύτερη και πιο θαρραλέα. Και όταν πρόκειται για νέα κτίσματα, χρειαζόμαστε στρατηγικές που να προσομοιάζουν τον διάλογο ανάμεσα στο παλιό και το νέο, με χαρακτηριστικές χρονικές συνθήκες που αποτελούν ένδειξη του σταθερού σκελετού και του προσωρινότερου τοπίου.

Τι σημαίνει για εσένα σπίτι; Το εσωτερικό του προσωπικού μας χώρου είναι μια έκφραση ενός κλειστού κόσμου όπου η αισθητική, η λειτουργική, η διαπροσωπική και ακόμη και η συναισθηματική επιτελεστικότητα χρειάζεται να «κατοικούν» αρμονικά;

Η επιτελεστικότητα του εσωτερικού είναι ένα από τα αγαπημένα μου θέματα. Μπορεί να θεωρούμε το σπίτι ως μια εξαίρεση από την επιτελεστικότητα, αλλά στην πραγματικότητα, είναι τόσο ανοιχτό στο παραστατικό στοιχείο όσο ένα θέατρο στο West End. Απλά η παράσταση είναι σε μικρο-κλίμακα και απευθύνεται μόνο στον αναφερόμενο ένοικο, και την οικογένεια και τους φίλους του. Καταρχάς, το σπίτι πρέπει να είναι άνετο και εύπλαστο, αλλά χρειάζεται και να ανταποκρίνεται σε εμάς. Η τηλεόραση και ο υπολογιστής φέρνουν ενημέρωση και διασκέδαση στο σπίτι, αλλά ο τρόπος που είναι σχεδιασμένος ο χώρος πρέπει να αποτελεί παράγοντα και για τα δύο. Οι χώροι και τα έπιπλα μαζί ορίζουν το τοπίο της καθημερινής ζωής και θα πρέπει να συνομιλούν συνεχώς μαζί μας. Το σπίτι θα έπρεπε να κάνει ερωτήσεις. Γιατί δεν έρχεσαι να φας εδώ; Δεν δοκιμάζεις να κοιμηθείς εδώ; Μήπως να διάβαζες ένα βιβλίο εδώ; Το τέλειο σπίτι για μένα συνέχεια αλλάζει ελαφρώς με το χρόνο, σύμφωνα με τον καιρό, τη διάθεσή μου, ποιος είναι μαζί μου. Το “House for a Whistleblower” [Σπίτι για έναν Πληροφοριοδότη] είναι μια τέτοια άσκηση, σχεδόν σαν τροχόσπιτο, όπου λόγω χώρου, κάθε στοιχείο έχει διπλή χρήση. Αλλά λίγος παραπάνω χώρος μπορεί να προσαρμοστεί σύμφωνα με μια ποικιλία αλληλοδιασταυρωνόμενων σεναρίων που μπορούν να αναπαρασταθούν σύμφωνα με τις συνθήκες.

Μίλησες σχετικά με την μεταφορά την έννοιας του σώματος στην αρχιτεκτονική. Πώς μπορείς να εξηγήσεις την διασύνδεση της σωματικής κίνησης και του χώρου; Πώς θα μπορούσε αυτή η σωματική μεταφορά της αρχιτεκτονικής να μας βοηθήσει να επαναδιατυπώσουμε τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούμε κτήρια;

Δεν αναφέρομαι στο φάντασμα στην μηχανή, αλλά στην καλοήθη συνεργασία ανάμεσα στα ίδια μας τα σώματα και τα περιβάλλοντα που δημιουργούμε για να τα ικανοποιήσουμε. Κάθε κτίριο διαθέτει το ίχνος του σώματος – στο σχεδιασμό του, στις πόρτες και τα παράθυρά του. Αλλά αν πάμε πιο μακριά, αν του δώσουμε προτεραιότητα, το σώμα μπορεί να καθοδηγήσει το πώς εκφράζεται ο χώρος. Αυτός είναι ο λόγος που ενδιαφέρομαι για κάποια είδη κτιρίων, όπου το σώμα είναι βασικό στοιχείο όπως τα κλαμπ ή τα στάδια. Αντιστρόφως, το σώμα μπορεί να επηρεάσει το πως συλλαμβάνουμε τον χώρο – φανταζόμενοι την εμπειρία της κίνησης σε αυτό ως βασικό μέρος της σχεδιαστικής διαδικασίας. Το ντιζάιν είναι σαν την σκηνοθεσία μιας ταινίας: χρειάζεται έναν πρωταγωνιστή να πει μια ιστορία. Γι’αυτό υπάρχει ένας ηθοποιός στο έργο Whistleblower.

Οι φοιτητές με τους οποίους αλληλεπιδράς και έρχεσαι σε επαφή – ως υπεύθυνος της Ακαδημαϊκής ύλης του London School of Architecture και ως Καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο Royal College of Art – ανήκουν σε διαφορετικές γενιές οι οποίες θα αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του σήμερα, ακόμη περισσότερο από εμάς. Ποιες είναι οι νέες προσεγγίσεις στην διδασκαλία της αρχιτεκτονικής και πώς μπορεί η εκπαίδευση να προετοιμάσει τους αρχιτέκτονες του αύριο για να αντιληφθούν καλύτερα την κοινωνική εξέλιξη και να ανταποκριθούν σε αυτή;

Όπως όλα τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης, στο LSA αναγκαστήκαμε να ακολουθήσουμε τώρα την τηλεδιδασκαλία. Αλλά η συντροφιά των άλλων παραμένει βασική και θα συνεχίσει να είναι. Είμαι υπέρ της ανάμειξης μεθόδων, συνδυάζοντας τη δουλειά σε υπολογιστή με το σχεδιασμό στο χέρι και τη δημιουργία μακετών, ακόμη και με την κινηματογράφηση. Η ευελιξία είναι το παν. Σχεδόν οποιαδήποτε δημιουργική διαδικασία μπορεί να τροφοδοτήσει την αρχιτεκτονική. Η έκπληξη μπορεί επίσης να προσθέσει αξία. Είμαι υπέρμαχος της αποδιοργάνωσης των αντιλήψεων σχετικά με το πώς μαθαίνουμε. Στο παρελθόν, παρουσίασα έργα που προαπαιτούσαν το να σχεδιαστεί και να φορεθεί ένα ρούχο ή να γραφτεί και να αναπαρασταθεί ένα θεατρικό έργο ή να σχεδιαστεί ένα αντικείμενο και μετά να κινηματογραφηθεί. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε το σχεδιασμό μιας εφαρμογής, να φτιάξουμε ένα μοντέλο ευεξίας με AR [Επαυξημένη πραγματικότητα], να σχεδιάσουμε περίεργα οχήματα ή ένα ξεκάθαρο τραπέζι και μια καρέκλα. Προσθέτοντας οποιαδήποτε από αυτές τις εργασίες, οι φοιτητές μπορούν να εμπλακούν περισσότερο στην κοινωνική εξέλιξη και να αποφύγουν να σχεδιάζουν ακολουθώντας μια τυποποιημένη διαδικασία. Οι φοιτητές χρειάζεται να στραφούν σε άλλους τομείς και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους, περισσότερο από ποτέ.

Ο Nigel Coates (από το Malvern, γεννημένος το 1949) προκαλεί συνεχώς το νόημα της αρχιτεκτονικής και του αντικειμένου. Η αποστολή του είναι να αποδίδει ισόποσα τέχνη και νοημοσύνη στην αρχιτεκτονική και το ντιζάιν. Είτε πρόκειται για το χώρο είτε για το αντικείμενο, ο Coates το γεμίζει με πάθος, ειρωνεία και ένστικτο.

Ολοκληρώνοντας την εκπαίδευσή του στην Architectural Association, ο Coates έγινε σύντομα δύναμη πρωτότυπου ντιζάιν, με πολλές ιδέες του να αντλούν έμπνευση από «την σύγχυση και τον ενθουσιασμό» της αστικής ζωής. Οι εφευρετικές του αφηγήσεις έχουν «μεταφραστεί» σε πολλά κτίρια, εσωτερικούς χώρους και εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, ιδιαιτέρως στην Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα πιο πειραματικά έργα του έχουν εκτεθεί σε χώρους τέχνης και ντιζάιν, όπως το Ecstacity στην Architecture Association (1992), το Mixtacity στη Tate Modern (2007), το Hypnerotosphere στη Venice Architecture Biennale του 2008 και το Picaresque στο Triennale Design Museum. Είναι περιζήτητος ως σχεδιαστής φωτισμού και επίπλων, έχοντας συνεργαστεί με πληθώρα ιταλικών εταιρειών συμπεριλαμβανομένων των Alessi, Ceramica Bardelli, Gebrüder Thonet Vienna, Fornasetti, Fratelli Boffi, Glamora, L’Abbate, Poltronova, Richard Ginori, Slamp, Terzani και Varaschin. Δείγματα της δουλειάς του συμπεριλαμβάνονται σε μουσειακές συλλογές όπως το V&A στο Λονδίνο και το FRAC στο Orléans. Το βιβλίο του ‘Guide to Ecstacity’ εκδόθηκε από το οίκο Laurence King το 2003 και το τελευταίο του ‘Narrative Architecture’, εκδόθηκε από τον Wiley το 2012.

Συνέντευξη και επιμέλεια περιεχομένου από την Άννη Μαρκιτάνη, Διευθύντρια του MDFF Greece & Cyprus, Συνέταιρο του Milano Design Film Festival.