Το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών (Ε.Π.Κε.Δ.) παρουσίασε το Λεύκωμα του φιλέλληνα φωτογράφου Robert McCabe με τίτλο Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ. Τα χρόνια της ελπίδας σε μια κατάμεστη αίθουσα του αμφιθεάτρου του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα.
Τα κείμενα που συνοδεύουν το Λεύκωμα είναι των Παναγιώτη Ροϊλού, Κατερίνας Λυμπεροπούλου και Robert McCabe. Η ελληνόφωνη έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ η αγγλόφωνη από τον οίκο Abbeville Press.
Στην παρουσίαση του λευκώματος μίλησαν οι: Παναγιώτης Ροϊλός, Πρόεδρος Δ.Σ. Ε.Π.Κε.Δ. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Harvard, Robert McCabe, φωτογράφος, Κώστας Κωστής, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Διευθυντής ΜΙΕΤ, Έρη Σταυροπούλου, Καθηγήτρια ΕΚΠΑ, Μέλος Δ.Σ. Ε.Π.Κε.Δ.
Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Κυριάκος Κουτσομάλλης, Γενικός Διευθυντής Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και η Άννα Πατάκη εκδότρια.
Tο συντονισμό έκανε η Κατερίνα Λυμπεροπούλου, δημοσιογράφος.
«Στην καμπή της διαδρομής της ανθρωπότητας σήμερα προς την υπέρβαση τής μέχρι τώρα σύλληψης και έκφανσης του ίδιου του εαυτού της, που σε λίγες δεκαετίες από τώρα θα επιφέρει ριζικές τομές στην οικονομία, την πολιτική, την οικολογία, τον πολιτισμό, η ελπίδα δεν είναι βεβαίως αμελητέο εφόδιο, αλλά δεν μπορεί από μόνο της να είναι το πιο δημιουργικό και καίριο. Το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών έχει ως όραμα να καταδείξει στην πράξη, μέσω της παραγωγής και προώθησης σε διεθνές επίπεδο δημιουργικών πολιτιστικών παρεμβάσεων και κριτικού στοχασμού ότι το δελφικό παράγγελμα γνώθι σαυτόν δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο επίκαιρο για τον συλλογικό, όχι ατομικό πλέον, ανθρώπινο εαυτό όσο σήμερα», ανέφερε, μεταξύ άλλων ο Παναγιώτης Ροϊλός.
Στη δική του ομιλία, ο Robert McCabe, επέλεξε να αναφερθεί στα όσα του λείπουν σήμερα από την περίοδο των πρώτων του επισκέψεων στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’50. «Μου λείπουν οι ενίοτε υπερβολικές, εντελώς αδικαιολόγητες εκφράσεις φιλοξενίας, φιλίας και γενναιοδωρίας. Για παράδειγμα: Σαντορίνη στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Λίγοι τουρίστες. Ένα πολύ φτωχό νησί. Ήμασταν πέντε άτομα. Ο οικογενειακός μου γιατρός, ο αδερφός μου και ένα ζευγάρι Γάλλων. Είχαμε δύο ή τρία πλήρη γεύματα την ημέρα στο εστιατόριο του Λουκά. Μετά από κάθε γεύμα, ο Λουκάς έλεγε να τον πληρώσουμε αργότερα όταν θα ήμασταν έτοιμοι να φύγουμε. Εκείνη η μέρα ήρθε μετά από μια εβδομάδα. Τελειώσαμε ένα άλλο υπέροχο γεύμα και είπαμε στον Λουκά ότι φεύγαμε και ζητήσαμε τον λογαριασμό. Η απάντησή του ήρθε χωρίς δισταγμό: ‘Souvenir!!!’ Και το εννοούσε! (Ένας από εμάς έκρυψε χρήματα κάτω από ένα πιάτο στην κουζίνα)».
Με τη σειρά του, ο Κώστας Κωστής επέλεξε να μιλήσει για το έργο Ελλήνων φωτογράφων που δεν βρίσκονται εν ζωή σε σχέση με το έργο του Αμερικανού δημιουργού. Επέλεξε τις περιπτώσεις της Βούλας Παπαϊωάννου και του Δημήτρη Παπαδήμου, δυο κορυφαίων Ελλήνων φωτογράφων του 20ου αιώνα με ισχυρό αποτύπωμα, κάνοντας συσχετισμούς με το έργο του Robert McCabe που συνεχίζει με πάθος να απαθανατίζει την Ελλάδα για δεκαετίες.
«Πώς βλέπει αυτές τις φωτογραφίες ένας σημερινός νέος ή νέα που δεν έζησε εκείνη την εποχή;… Βλέπει λοιπόν έναν τρόπο ζωής που δεν υπάρχει πια, με φωτογραφίες που απομνημειώνουν τα στοιχεία μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής όχι μόνο χωρίς ίντερνετ και ηλεκτρονικούς υπολογιστές, αλλά και χωρίς ηλεκτρικό φως, χωρίς πολλά αυτοκίνητα, πλοία, δρόμους και άλλα πολλά. Λοιπόν ήταν χειρότερη από τη δική μας, ήταν αβάσταχτη ή μήπως ελπιδοφόρα;», αναρωτήθηκε με τη σειρά της η κυρία Σταυροπούλου.
Από τη μεριά του, ο Κυριάκος Κουτσομάλλης επεσήμανε την «οξυμένη, διορατική κι ευαίσθητη ματιά του άξιου και ικανού χειριστή της διαφραγματικής λειτουργίας του φωτογραφικού φακού του δημιουργού», ενώ η Αννα Πατάκη αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην 20χρονη και πλέον, αδιάλλειπτη συνεργασία του γνωστού εκδοτικού οίκου με τον Robert McCabe.
Η έκθεση
Η έκθεση του φωτογραφιών του λευκώματος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών στους Δελφούς (Ιούνιος -Σεπτέμβριος 2023). Μετά την έκθεση, τα έργα δωρίστηκαν στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και αποτελούν μέρος της μόνιμης συλλογής του ενώ στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα παρουσιαστούν στο War Memorial Museum στη Σεούλ της Κορέας υπό την αιγίδα του Έλληνα πρέσβη στη Σεούλ και του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ Τα χρόνια της ελπίδας
Δέκα χρόνια μετά την αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών από την Ελλάδα και πέντε μετά το τέλος του Εμφυλίου πολέμου, ο φωτογράφος Robert McCabe, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, επισκέφθηκε την Ελλάδα για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που ήταν προγραμματισμένο να διαρκέσει δυο εβδομάδες. Αλλά μετά την πρώτη εβδομάδα, ο ίδιος κι ο αδερφός του, Τσαρλς, πήραν την μεγάλη απόφαση να ακυρώσουν τις προγραμματισμένες επισκέψεις σε Αίγυπτο, Ιταλία και Γαλλία κι απλά να μείνουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα που πρωτοείδε ήταν βουτηγμένη στη φτώχεια. Ωστόσο, διαρκής ήταν η έκπληξη κι η ευχαρίστηση που ένιωθε από το κέφι, τη ζεστασιά και το φιλόξενο πνεύμα των ανθρώπων αυτών που είχαν επιβιώσει από τον εφιάλτη του πολέμου και τα επακόλουθα δεινά του.
Έτσι ξεκίνησαν οι «δύο εβδομάδες» που έγιναν μια ολόκληρη ζωή. Τα ταξίδια στην Ελλάδα συνεχίστηκαν και ο βαθύς δεσμός του Robert McCabe με τη χώρα δυνάμωσε με το πέρασμα των χρόνων.
Αυτό που παρατήρησε ως επισκέπτης και στη συνέχεια ζώντας στην Ελλάδα, ήταν αρχικά μια αργή ανάκαμψη, αλλά στη συνέχεια μία αξιοσημείωτη ανάπτυξη και μεταμόρφωση της χώρας σε μοντέρνο ευρωπαϊκό κράτος. Η Ελλάδα ήταν μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης πριν από τον πόλεμο — ως εκ τούτου ο δρόμος ήταν μακρύς και δύσκολος.
Οι φωτογραφίες του Λευκώματος απεικονίζουν τoν τόπο και τους ανθρώπους στα μεταπολεμικά χρόνια μέσα από τη ματιά του Robert McCabe. Από την Ήπειρο μέχρι την Κρήτη και από την Πύλο μέχρι τη Ρόδο, ο Αμερικανός φωτογράφος αιχμαλωτίζει τα χρόνια της ελπίδας, της ανοικοδόμησης, της νέας εποχής, του «ανοίγματος», του μεταβατικού και κομβικού σημείου της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας.
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΣΠΑΤΟΥΛΑΣ, ΔΗΜΗΤΡΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΣΠΑΤΟΥΛΑΣ, ΑΝΤΖΕΛΑ ΓΚΕΡΕΚΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΩΤΣΟΣ
ROBERT MCCABE, ΑΝΤΖΕΛΑ ΓΚΕΡΕΚΟΥ
ΔΑΝΑΪΣ ΔΑΝΑΣΗ, ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΩΤΣΟΣ
ΑΝΤΖΕΛΑ ΓΚΕΡΕΚΟΥ, ROBERT MCCABE, ΔΗΜΗΤΡΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΜΑΡΕΒΑ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ, ROBERT MCCABE
ROBERT MCCABE ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΤΟΥ ANNE
ΜΑΡΕΒΑ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΟΪΛΟΣ
ΑΝΤΖΕΛΑ ΓΚΕΡΕΚΟΥ, ΜΑΡΕΒΑ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ, ROBERT MCCABE, ΔΗΜΗΤΡΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ
ΑΝΤΖΕΛΑ ΤΣΙΦΤΣΗ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΓΙΟΛΑΝΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑΚΗ,ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΠΛΕΥΡΑΚΗ, ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΑΚΗΣ ΜΑΥΡΩΤΑΣ, ΑΝΤΖΕΛΑ ΤΣΙΦΤΣΗ
Ιφιγένεια Πλευράκη, Φαίδρα Παπαγεωργίου Γονατά, Κατερίνα Λυμπεροπούλου και η μητέρα της Αθηνά Λυμπεροπούλου
Σχόλια για αυτό το άρθρο