Ψυχοσάββατο…

Το Σάββατο, πριν την Κυριακή της Αποκριάς, αποκαλείται Σάββατο των Ψυχών ή Ψυχοσάββατο. Είναι το πρώτο από τα δύο Ψυχοσάββατα του έτους που είναι αφιερωμένα στη μνήμη των νεκρών και στην ανάμνηση της κοινής μας μοίρας…

Η Εκκλησία μας τιμάει έτσι κι αλλιώς τη μνήμη των νεκρών κάθε Σάββατο, αλλά ο λόγος που καθιέρωσε τα δύο Ψυχοσάββατα είναι ο εξής: Eπειδή πολλοί κατά καιρούς πέθαναν άγνωστοι, σε ακαθόριστο χρόνο, σε τόπους άγνωστους, στη θάλασσα ή στα όρη και στους γκρεμνούς, σε ξένες χώρες ή όπου αλλού και, μερικοί λόγω φτώχειας ή άλλης αιτίας, δεν αξιώθηκαν ούτε ένα μνημόσυνο και μια κηδεία, οι Πατέρες θέσπισαν αυτά τα δύο Ψυχοσάββατα, όπου τους μνημονεύουμε και προσευχόμαστε υπέρ ανάπαυσης των ψυχών τους. Ιδιαίτερα το Ψυχοσάββατο της Αποκριάς που είναι αφιερωμένο στη Δευτέρα Παρουσία και οι κεκοιμημένοι δεν έχουν ακόμα κριθεί, τους μνημονεύουμε, επικαλούμαστε το άπειρο έλεος του Θεού και τον παρακαλούμε να τους συγχωρήσει τα αμαρτήματα που έπραξαν κατά τη διάρκεια της ζωής τους και να τους χαρίσει την αιώνιο ζωή. Συγχρόνως εμείς οι ζωντανοί σκεφτόμαστε το βέβαιον του θανάτου και μετανοούμε για τα δικά μας σφάλματα.

Η Εκκλησία αλλά και η ίδια η ζωή, μας διδάσκει ότι ο θάνατος είναι ένα καθολικό γεγονός για όλους τους ανθρώπους από το οποίο δεν γλιτώνει κανείς. Στεκόμαστε λοιπόν με δέος και συγκίνηση μπροστά στους τάφους των νεκρών μας, σκεφτόμαστε τη μικρή διάρκεια της ζωής μας και προσευχόμαστε για την αιωνία ανάπαυση των ψυχών των κεκοιμημένων. Εις ανάμνησιν των νεκρών προσφέρουμε κόλλυβα, βρασμένο στάρι με ξηρούς καρπούς και σπόρους. Τα κόλλυβα, είναι η “πανσπερμία” που οι αρχαίοι προσέφεραν στους νεκρούς τους και έχουν και τα δύο ένα μυστικό συμβολισμό που κρύβεται στους σπόρους των δημητριακών. Ο άνθρωπος πρέπει να θυμάται αυτούς που είναι θαμμένοι μέσα στη γη και να συνειδητοποιεί ότι και ο ίδιος είναι σαν τον σπόρο, ο οποίος φυτρώνει, μαραίνεται, πεθαίνει, θάβεται και ανασταίνεται.

Αυτούς λοιπόν τους κεκοιμημένους, οι οποίοι με διάφορους τρόπους απήλθαν από τον κόσμο τούτο, μνημονεύει σήμερα η Εκκλησία μας και για αυτούς προσευχόμαστε το Ψυχοσάββατο της Αποκριάς. Τον κάθε άνθρωπο ο Θεός τον κάλεσε κοντά του με διαφορετικό τρόπο που μόνο Αυτός ξέρει. Γιατί υπάρχει πάντα κάποιος λόγος, άγνωστος σε εμάς, που ο Θεός επιλέγει αν κάποιος θα πεθάνει γέρος ή νέος, αν θα είναι άντρας ή γυναίκα, αν θα φύγει άρρωστος ή υγιής, απρόοπτα και αναπάντεχα ή με φυσιολογικό θάνατο. Ολα αυτά μας κάνουν να αισθανόμαστε την ανάγκη για προσευχή υπέρ των κεκοιμημένων και ιδίως για εκείνους που τους λησμόνησαν ακόμη και οι συγγενείς τους και δεν τελούν για αυτούς μνημόσυνα.

Ομως και εμείς οι ζωντανοί, με την προσευχή μας για τους κεκοιμημένους, προετοιμαζόμαστε για την ημέρα εκείνη την φοβερή, την ημέρα του θανάτου μας. Το Ψυχοσάββατο είναι μοναδική ευκαιρία για να κατανοήσουμε το σύντομο της επίγειας παρουσίας μας, δηλαδή το ότι όσοι γεννήθηκαν πέθαναν, όσοι ζουν θα πεθάνουν και όσοι θα γεννηθούν κι αυτοί θα πεθάνουν. Τη μνήμη λοιπόν του θανάτου υπενθυμίζει σήμερα η Εκκλησία μας σε εκείνους που παρευρίσκονται στην Ακολουθία του Ψυχοσαββάτου. Υποχρέωση κάθε ανθρώπου είναι η ετοιμασία για το επερχόμενο ταξίδι στην αιωνιότητα, η συγχώρεση και η προσευχή να είναι “χριστιανά τα τέλη της ζωής, ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά και καλήν απολογίαν επί του φοβερού βήματος του Θεού”.