ΤΩΡΑ |
H Γκαλερί Ζουμπουλάκη παρουσιάζει τη νέα ατομική έκθεση της Ιωάννας Ράλλη «Κοσμομορφία» με ζωγραφικά έργα από τέμπερα σε χαρτί. Μεγάλα τετράγωνα και παραλληλόγραμμα γεμάτα χρώματα και επαναλαμβανόμενα μοτίβα ξετυλίγουν μια ολόκληρη περίοδο, μια μορφή του κόσμου της Ιωάννας Ράλλη. Ξεκίνησαν ως φόντο για τις φωτογραφίες της και σταδιακά αυτονομήθηκαν. Θυμίζουν τις μαντάλες, έργα που εκφράζουν την ολότητα και την αρμονία σε διάφορες πνευματικές παραδόσεις.
Σε μια περίοδο τεράστιας ψυχολογικής πίεσης και αίσθησης εγκλωβισμού για τους περισσότερους ανθρώπους, τα έργα αυτά φωτίζουν την ανθρώπινη ψυχή. Παρότι ξεκίνησαν ως τρόπος ανασυγκρότησης για την Ράλλη σε μια εξαιρετικά δύσκολη συνθήκη, ως μια μορφή άσκησης, κατέληξαν να αποτελέσουν ενότητα πλήρη με την δική της πορεία. Η Ράλλη ακολούθησε τον δρόμο τους και συνέχισε να εργάζεται.
Πρόκειται άραγε για μια «ανεικονική προσωπογραφία» της, όπως διερωτάται η Ιστορικός Τέχνης Χριστίνα Πετρηνού στο κείμενο που περιλαμβάνεται στο βιβλίο της ενότητας αυτής;
Ο θεατής καλείται να διαβάσει μέσα σε αυτά τα έργα, την εμπειρία και τον κόσμο του καλλιτέχνη αλλά καταλήγει να σκεφτεί και την δική του θέση στον κόσμο που μας περιβάλλει.
Η ίδια η Ράλλη σημειώνει για τη δουλειά της: «Ο Jung, έμαθα αργότερα, είχε παρατηρήσει πως πολλοί ασθενείς του έφτιαχναν μαντάλες -τα τετράγωνα συμμετρικά σχέδια των βουδιστών μοναχών, όταν βρίσκονταν σε κρίση. Μία ασυνείδητη ενέργεια που αποσκοπούσε στην οργάνωση της ψυχής μέσα από το χάος.
Περιέγραφε ακριβώς αυτό που ασυνείδητα έκανα κι εγώ. Ο κόσμος μου είχε κλονιστεί και η ψυχή μου προσπαθούσε να ανασυγκροτηθεί μέσα από το χάος. Έτσι ξεκίνησαν αυτά τα έργα, και σιγά σιγά άρχισε να διαμορφώνεται κάποια μορφή του κόσμου μου.
Στην αρχή ο τίτλος ήταν Κοσμολογία. Συζητώντας όμως με την Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου, πρότεινε τον τίτλο Κοσμομορφία μιας και δεν πρόκειται περί λόγου, αλλά περί μορφής.
Αργότερα εγκαταλείφτηκε το τετράγωνο και αφέθηκα σε ότι προέκυπτε».
Η Πετρηνού σημειώνει: «Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν χορό εικόνων και συναισθημάτων. Τα έργα της συγκλίνουν σε μια κριτική της ονειροπόλησης, της νοσταλγίας, της μεταφυσικής».
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα:
Η Ιωάννα Ράλλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1960. Σπούδασε Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης (Bsc ) και φωτογραφία, ζωγραφική και γραφικές τέχνες στο New England School of Art and Design. Το 1986 ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της (MFA) στις γραφικές τέχνες στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Έχει πραγματοποιήσει δέκα ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α.. Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, καθώς και σε μουσεία. Η έκθεση «Κοσμομορφία» είναι η τρίτη ατομική της έκθεση στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα διατίθεται προς πώληση το βιβλίο της έκθεσης από τις εκδόσεις Cube Art Editions.
Διάρκεια έκθεσης: 13 Μαΐου – 5 Ιουνίου 2021
Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Πλ. Κολωνακίου 20
Ώρες λειτουργίας: Τρ., Πέμ. & Παρ. 11.00 -20.00
Τετ. & Σάβ. 11.00 –15.00
Κυριακή & Δευτέρα κλειστά
ΟΝΕΙΡΙΚΑ ΑΝΑΠΤΥΓΜΑΤΑ
Την Ιωάννα Ράλλη την γνωρίσαμε ως μία καταξιωμένη φωτογράφο της οποίας το ενδιαφέρον απλωνόταν σε στοιχεία κυρίως ιδιωτικού και ονειρικού περιεχομένου. Ανθρωπομορφική φωτογραφία άλλοτε ασπρόμαυρη και άλλοτε έγχρωμη όπου κάθε της ενότητα και ένα ξάφνιασμα όπως θέλει να είναι και το σημερινό πέρασμα στον ζωγραφικό σχεδιασμό.
Διαλέγει μεγάλες χάρτινες επιφάνειες, το κατ’ εξοχήν μέσον του σχεδίου, για να δημιουργήσει την εικονοποιητική της γλώσσα. Αρχίζοντας με ένα λιγότερο ή περισσότερο σαφές προσχέδιο σε μολύβι, η καλλιτέχνης χρησιμοποιώντας τη γκουάς με τη συνεργασία μαρκαδόρων αλλά και της μελάνης, σχεδιάζει μια αφηρημένη γεωμετρία, η οποία πότε ακολουθεί το πρωταρχικό σχέδιο και πότε εισάγει τις δικές της αποκλίσεις, παρεκκλίσεις, τις δικές της διαδρομές. Αυτή η ανεξάρτητη διαδικασία προσέγγισης του σχεδίου βασίζεται στην δυναμική παρέμβαση του χρώματος. Ενυπάρχει σε αυτήν την διεργασία ένας αόρατος χρονικός διάλογος. Με την δυναμική παρέμβαση του χρώματος ακολουθεί και δημιουργεί μια γεωμετρία εύκαμπτη, χωρίς οξείες γωνίες, με μία «μαλακιά» πλαστικότητα.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μια χρωματική γεωμετρική πανδαισία όπου το κάθε χρώμα έχει τοποθετηθεί διακριτά και με διακριτικότητα. Τα έργα της έχουν την φαντασμαγορία της ουράς ενός παγωνιού. Η Ράλλη υψώνει μπροστά στα μάτια μας ένα τοίχος ζωγραφικών χρωμάτων, μια χρωματική ζάλη, η οποία, από την άλλη μεριά, εξισορροπείται κατά ένα περίεργο τρόπο σχεδόν αρμονικά. Τα χρώματα όσο ποικίλα και αν είναι επικαλύπτουν το σχέδιο, πολύ συχνά το δημιουργούν, και αποτελούν μια ποιότητα της σχεδιαστικής επιφάνειας. Σε αυτό το σημείο, έχει ενδιαφέρον νομίζω να συσχετίσουμε την προσέγγιση της καλλιτέχνιδας αναφερόμενοι στην διαφορά ανάμεσα στο colore και στο colorito έτσι όπως τέθηκε στον 16ο αιώνα: το χρώμα δεν εναποτίθεται απλώς πάνω στο σχέδιο αλλά αποτελεί την σύστασή του.
Ο παραμικρός χρωματικός σχεδιασμός βρίσκει τη θέση του χωρίς να λείπει τίποτα το ουσιαστικό. Ωσάν μια άλλη ταπισερί, τα έργα της κινούνται, απλώνονται, ξεδιπλώνονται και αναδιπλώνονται, χρωματίζονται μέσα από μια λεπτή και απροσδιόριστη ανάσα, αυτήν του δημιουργού καλλιτέχνη. Αφαιρεί κάθε είδους λεπτομέρεια από τους μυριάδες σχεδιασμούς της, όπου ολόκληρη η σύνθεση βρίσκεται σε έναν οπτικό συσχετισμό των αφηρημένων μερών. Τα γεωμετρικά όρια που θέτει λειτουργούν ως μια απόλυτη παράμετρος και ταυτοχρόνως ως μια ετερότητα. Παρά την γεωμετρία των έργων, παρά το γεωμετρικό προσχέδιο, δεν υπάρχει καμμιά προγραμματική έννοια της μορφής. Το τυχαίο μεσουρανεί μαζί με το απρόβλεπτο και το εν τη γενέσει.
Δημιουργεί ένα οπτικό έργο αποφεύγοντας τον ιλουζιονισμό και την περιγραφικότητα. Εξαλείφει κάθε ανθρωπομορφισμό δίνοντας στα σχήματα την εσωτερική τους δύναμη. Τα χρώματα φέρνουν στην σύνθεση κάτι το απροσδιόριστο: λειτουργούν ως μια επιφάνεια και ως μια αρχή διαχωριστική. Τα έργα της έχουν μία δυναμική ενέργεια.
Παρά το επίπεδο των σχηματισμών, εφευρίσκει έναν χώρο άλλα και έναν χρόνο. Αποφεύγει συστηματικά κάθε λεπτομέρεια αφού κάθε σχέδιο αποδίδεται στην αναπόσπαστη ολότητα του, χωρίς σύγχυση. Οπτικό όνειρο άφθονων και εφήμερων παραλλαγών οι οποίες δεν συνθέτουν ένα τέρμα οριστικό και αμετάκλητο. Επομένως μιλάμε για μία χρονική εμπειρία . Παρόλα αυτά συμβαίνει ένα πέρασμα σε μια εσωτερικότητα, σε μια ποιότητα, σε μία δύναμη μιας επιφάνειας χωρίς ιστορία μια που δεν μας διηγείται, δεν μας δείχνει κάτι αναγνωρίσιμο.
Υπάρχει ένα δίλημμα ανάμεσα στο οπτικό γίγνεσθαι και στην παρουσία της επιφάνειας. Αυτή η παρουσία ενεργοποιεί και διχάζει το βλέμμα, το ανοίγει ρυθμικά. Οι εικόνες της βρίσκονται εκεί εναποτεθειμένες πάνω στο χαρτί αλλά υπάρχουν εκατοντάδες άλλες που ξεπηδούν σαν πυροτεχνήματα έτοιμα να πέσουν και να σβηστούν. Μια ανεικονική αυτοπροσωπογραφία?
Η Ράλλη δημιουργεί διαλεκτικές εικόνες. Αυτές οι σχεδιαστικές και οπτικές παλινδρομήσεις του θεατή μοιάζουν με την σύσταση του ονείρου: γεννιούνται τυχαία χωρίς όμως να είναι λεπτομερή. Τα έργα της είναι διάφανα, με την έννοια ότι όλα βρίσκονται εκτεθειμένα στην επιφάνεια του χαρτιού. Αρχικά γυμνές από νόημα, οι συνθέσεις της, στέκονται χωρίς ασάφειες, χωρίς εννοιολογικές βεβαιότητες. Όμως εκφραστικά μοιάζουν με μια «ψυχολογική εμπειρία».
Η επινόηση της εικόνας στα συγκεκριμένα έργα, έγκειται τόσο στην σχεδιαστική επιφάνεια όσο και στην πράξη της κατασκευής μιας αθέατης εικόνας η οποία προκύπτει από ένα ιδεατό πλέγμα συσχετισμών σχημάτων. Η γεωμετρική φύση των έργων όσο απλή και αν μοιάζει, δημιουργεί μια πληθωρικότητα νοητών σχεδιασμών. Με άλλα λόγια η σύνθεση ενεργοποιείται σαν ένας ζωντανός οργανισμός, σαν ένα mandala. Κάθε στοιχείο έχει την ταυτότητά του αλλά μετέχει επίσης και στους υπόλοιπους φανταστικούς σχεδιασμούς. Το συνολικό αποτέλεσμα, σε καθένα από τα έργα της, φανερώνει μια μεγάλη σύνθεση η οποία διαρκώς διευρύνεται. Μέσα από αυτήν την διαλεκτική, έτσι όπως την είδαμε, μπαίνει ένα τέλος στο στέρεο, στο οριστικό, στο αμετάκλητο. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν χορό εικόνων και συναισθημάτων. Τα έργα της συγκλίνουν σε μια κριτική της ονειροπόλησης, της νοσταλγίας, της μεταφυσικής.
Ο θεατής έχει πάντα την ιδέα ότι κάτι του διαφεύγει, ότι κάτι δεν καταφέρνει να δει όσο προσεκτικός και αν είναι, όσο και αν ανοίξει διάπλατα τα μάτια του. Το βλέμμα του στερείται την οπτική ταυτολογία. Αυτό που βλέπουμε δεν βρίσκεται μονάχα στην επιφάνεια αλλά και στους αλλεπάλληλους, ατέρμονους συνδυασμούς των σχημάτων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η καλλιτέχνης μας παρουσιάζει μια ανεικονική γεωμετρία διφορούμενη. Βρισκόμαστε μπροστά σε έργα τα οποία επενεργούν μεταξύ των μοτίβων και του θεατή πλέκοντας ένα αχανές και λαβυρινθώδες σχεδιαστικό πεδίο συσχετισμών.
Κάθε πτυχή των έργων της μας πετά κατά πρόσωπο μια επιφάνεια που μας την κρύβει κάτω από το βλέμμα μας. Μια δομή επικαλύψεων, σβησιμάτων, ακυρώσεων και συγχρόνως διαφόρων ηχώ. Τα σχέδια της οργανώνονται σαν μια πλέξη. Αυτό φέρει ως αποτέλεσμα την όψη μίας μετακινούμενης δομής. Το θέμα της διαρκώς μας ξεφεύγει, μας διαφεύγει, μας ξεγλιστρά σαν μια έκλειψη. Είναι εκεί μπροστά στα μάτια μας αλλά δεν μπορούμε εμείς να το δούμε. Υπάρχει μια όμορφη τυραννία του βλέμματος ανάμεσα στις πολλαπλές επιλογές και πολλαπλούς συνδυασμούς χρωμάτων και σχεδίων. Μπροστά σε αυτά τα οπτικά εμπόδια, τα έργα της μας δίνουν μια αδιαπέραστη βεβαιότητα. Βρισκόμαστε διαρκώς προ εκπλήξεως: μια απρόβλεπτη ζωγραφική διαχείριση αφήνοντας μετέωρο τόσο τον σχεδιασμό όσο και την χρωματική πινελιά. Είμαστε διαρκώς μπροστά σε μια οπτική ανταλλαγή χρωμάτων και μορφών.
Το οπτικό αποτέλεσμα στέκεται απρόσιτο, είναι απρόσιτο αλλά όχι παγιωμένο και αμετακίνητο. Η Ράλλη είναι μια διαβολεμένη σχεδιάστρια χρωμάτων. Τα έργα της αν και πολύ δουλεμένα έχουν μια φρεσκάδα αυτή της πρώτης σκέψης η οποία παραμένει αδιαπέραστη σαν ένας χρωματιστός τοίχος. Μπροστά σε αυτό το οργανωμένο χρωματικό χάος, η καλλιτέχνης μας φέρνει σε μίαν εγγύτητα απροσπέλαστη. Μας φέρνει μπροστά στα μάτια μας το αποτέλεσμα του έργου της χωρίς να μας αφήνει κάτι να «δούμε», χωρίς να μπορούμε να μην το δούμε!
Χριστίνα Πετρηνού
Σχόλια για αυτό το άρθρο