Βραβείο Τέχνης στην Δανάη Στράτου από το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη

Το Ίδρυμα Γ. & Α. Μαμιδάκη ανακοίνωσε τη νικήτρια του Βραβείου Τέχνης 2025, Δανάη Στράτου με την πρότασή της Virtuous Spiral (Ενάρετη Σπείρα). Το φετινό κάλεσμα απευθύνθηκε σε δημιουργούς απ’ όλον τον κόσμο που δραστηριοποιούνται στους τομείς landart, περιβαλλοντική και οικολογική τέχνη, γλυπτική, εγκατάσταση, ηχητική εγκατάσταση, μικτές τεχνικές, κατασκευές με φυσικά υλικά και έργα που ενσωματώνουν την τέχνη και τη φύση με στόχο τη δημιουργία καινοτόμων εμπειριών στον ανοιχτό χώρο. Αφορούσε πρόταση για landartτοποειδική (site-specific) εγκατάσταση, σχεδιασμένη για μόνιμη εγκατάσταση σε εξωτερικό χώρο, μεταμορφώνοντας έτσι το φυσικό περιβάλλον. Η πρόταση που βραβεύτηκε ξεχώρισε ανάμεσα σε πάνω από 600 προτάσεις για την αρτιότητα και συνάφεια, την ανάπτυξη, τη σχέση της με τον τόπο και τη δημιουργικότητά της.

ΣχετικάΆρθρα

Η land art είναι ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 κυρίως στις ΗΠΑ και χαρακτηρίζεται από τη χρήση του φυσικού τοπίου ως καλλιτεχνικό μέσο. Οι καλλιτέχνες παρεμβαίνουν άμεσα στο περιβάλλον, συχνά με χρήση φυσικών υλικών, μεταμορφώνοντας το τοπίο και ενσωματώνοντάς το στο έργο τους, και επιδιώκοντας τη σύνδεση του ανθρώπου με τη φύση.Με αφετηρία τις αρχές της δεκαετίας του ’90, η Δανάη Στράτου έχει διαμορφώσει μια διακριτή φωνή στο πεδίο της land art, εστιάζοντας στη γεωπολιτική, τη μεταβλητότητα, τη μνήμη και τη σχέση του ανθρώπου με τη γη – κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Virtuous Spiral (Ενάρετη Σπείρα)

Η εγκατάσταση Virtuous Spiral αποτελείται από περισσότερα από εκατό χειροποίητα κεραμικά αγγεία, τοποθετημένα σε έναν σπειροειδή σχηματισμό που παραπέμπει στον αινιγματικό Δίσκο της Φαιστού, λειτουργώντας ως μορφολογικό και εννοιολογικό ανάλογο. Τα αγγεία, σχεδιασμένα από την καλλιτέχνιδα και κατασκευασμένα από κοινότητα τεχνιτών στο Θραψανό της Κρήτης—τόπο με μακραίωνη παράδοση στην κεραμική τέχνη—υπερβαίνουν τη χρηστική τους διάσταση και μετατρέπονται σε συμβολικά στίγματα της αέναης πορείας της ανθρωπότητας στο χρόνο.

Από την αποθήκευση αγαθών έως τις ταφικές τελετουργίες, τα κεραμικά αντικείμενα αφηγούνται διαχρονικά επεισόδια της ανθρώπινης ιστορίας, αποτυπώνοντας την πολλαπλότητα της εμπειρίας και της μνήμης. Η υλικότητα και η υφή των επιφανειών τους έχουν σχεδιαστεί με τρόπο που αντανακλά τα φυσικά στοιχεία του περιβάλλοντος, αλλά και την απόκοσμη, ποιητική λάμψη του φεγγαριού.

Θεματικές όπως η μνήμη, η μετανάστευση, η προσωπική και συλλογική εξέλιξη, καθώς και η αλληλεπίδραση μεταξύ κίνησης, μεταμόρφωσης και επιστροφής, συνιστούν θεμελιώδεις άξονες της εγκατάστασης. Το έργο παραμένει ανοιχτό σε πολλαπλές ερμηνείες και συνεχώς επαναπροσδιορίζεται στο βλέμμα του θεατή.

Η Ενάρετη Σπείρα συγκροτείται ως περιπατητική, τοποειδική (site-specific) εγκατάσταση, η οποία ενσαρκώνει τη συμβολική κυκλικότητα της ύπαρξης και της δημιουργικής εξέλιξης. Μέσω της διάταξής της, καλεί τον θεατή σε μια βιωματική πορεία περιδίνησης και εσωτερικής διερεύνησης, εντός ενός χωρικού «λαβυρίνθου» που αντανακλά τα στρώματα και τις διακυμάνσεις της ανθρώπινης συνείδησης. Η εγκατάσταση αποτελεί εξέλιξη του έργου Πάνω στη Γη, Κάτω από τα Σύννεφα (2017), το οποίο είχε παρουσιαστεί στον χώρο του Παλαιού Ελαιουργείου στην Ελευσίνα.

Το βραβευμένο έργο βρίσκεται σε μόνιμη έκθεση στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης και θα ενταχθεί στη Συλλογή Τέχνης του Ιδρύματος, η οποία συγκεντρώνει πάνω από 70 πρωτότυπα, site-specific έργα σημαντικών Ελλήνων και διεθνών καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων οι Magdalena Abakanowicz, Lynda Benglis, Cecilia Campos, Theodoros, Κώστας Βαρώτσος, Μαρία Λοϊζίδου, Κώστας Τσόκλης, Ρένα Παπασπύρου, Άγγελος Σκούρτης, Κώστας Ιωαννίδης, Νίκος Αλέξιου, Γιώργος Λάππας, Νίκος Κεσσανλής, Γιώργος Γυπαράκης, Γιάννης Παρμακέλης, Μαρία Λουίζου κ.ά. Είναι η πέμπτη φορά που υλοποιείται το Βραβείο Τέχνης, ένας θεσμός που φιλοδοξεί να ενισχύσει την καλλιτεχνική πρωτοπορία, όχι μόνο με τη δημιουργία αλλά και με την επιμέλεια των καλλιτεχνικών προτάσεων και των έργων, καθώς και την ένταξή τους σε μια σημαντική συλλογή.

Από το 2019 που ξεκίνησε, ο θεσμός του Βραβείου Τέχνης Ιδρύματος Γ. & Α. Μαμιδάκη υποστηρίζει σύγχρονους δημιουργούς, προσφέροντάς τους την ευκαιρία να δημιουργήσουν ένα νέο έργο τέχνης που θα αποτελέσει μέρος της συλλογής του Ιδρύματος,ανοικτής προς το κοινό. Η Συλλογή Τέχνης του Ιδρύματος που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980, αποτελεί μέρος μιας σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης.

Μέχρι σήμερα το Βραβείο Τέχνης έχουν λάβει οι: Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος και Γιώργος Ρυμενίδης για το έργο Come with the Wind (2019), Ιλεάνα Αρναούτου και Ισμήνη Κινγκ για το έργο Tender Shell Geophilia (2022), Μάρω Φασουλή για το Nomadic Murals (2023), Αλέξανδρος Λάιος για το Day (2023), Ami Yamasaki για το Whispers travel and whisper to you again (2023), Ειρήνη Μίγα για το Τοπίο σε Κίνηση (2024), Κατερίνα Νάκου για το The Resilient Thread (2024) και Στρατής Ταυλαρίδης για το Long Waves (2024).

Η Δανάη Στράτου σπούδασε Καλές Τέχνες με εξειδίκευση στη Γλυπτική στο Central Saint Martins College of Art and Design στο Λονδίνο. Διετέλεσε Επίκουρη Καθηγήτρια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας κατά την περίοδο 2007–2012. Η καλλιτεχνική της πρακτική επικεντρώνεται κυρίως σε landart και εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας καθώς και οπτικοακουστικά περιβάλλοντα, με έμφαση στη διεπιστημονική προσέγγιση και τη χρήση πολυμέσων. Το έργο της ενσωματώνει τεχνολογίες ψηφιακού και ακουστικού χαρακτήρα, βίντεο, φωτογραφία, αλλά και φυσικά υλικά, όπως το χώμα, το νερό και το αλάτι ή βιομηχανικά υλικά, όπως μέταλλο και κεραμικό. Μέσα από αυτήν την πολυμεσική γλώσσα, εξετάζει καίρια ζητήματα του σύγχρονου κόσμου, όπως η κλιματική καταστροφή, η μετανάστευση, η ζωή στις γιγάντιες μητροπολιτικές πόλεις, η πληθυσμιακή αύξηση, η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον και οι παγκόσμιες κοινωνικοπολιτικές εντάσεις.

Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα της συγκαταλέγονται: Desert Breath (1997), μία από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις landart παγκοσμίως, στην έρημο Σαχάρα, ως μέλος της τριμελούς καλλιτεχνικής ομάδας D.A.ST. Arteam. The River of Life (2004), βίντεο-εγκατάσταση που αποτυπώνει τη ροή και το ρυθμό των επτά σημαντικότερων ποταμών του πλανήτη. Cut – 7 Dividing Lines (2007), φωτογραφική εγκατάσταση που διερευνά γεωγραφικούς τόπους με πολιτικά ή θρησκευτικά σύνορα και διαιρέσεις. Το Up on the Earth Under the Clouds (2017), η μεγαλύτερη τοποειδική εγκατάστασή της στην Ελλάδα, σχεδιασμένη για το Παλαιό Ελαιουργείο και την αρχαία πόλη της Ελευσίνας, με κύρια υλικά το νερό, το χώμα και πάνω από χίλια χειροποίητα κεραμικά αγγεία. Το πιο πρόσφατο έργο της, Water Traces – making the invisible visible, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο καλλιτεχνικής φιλοξενίας (residency) στη Δυτική Αυστραλία. Πρόκειται για μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση εμπνευσμένη από τα υπόγεια ρυάκια και κολπίσκους, τα οποία ρέουν αθέατα, σαν φλέβες κάτω από το «δέρμα» της γης.

Έχει συμμετάσχει σε σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις και εκθέσεις, μεταξύ άλλων στην 48η Μπιενάλε της Βενετίας (Ιταλία, 1999), την 1η Μπιενάλε της Βαλένθια (Ισπανία, 2001), την ατομική έκθεση στο La Verrière – Fondationd’Entreprise Hermès (Βέλγιο, 2010), καθώς και στο Διεθνές Πολιτιστικό Πρόγραμμα της Κωνσταντινούπολης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης (Τουρκία, 2010) και στο Διεθνές Φεστιβάλ της Αδελαΐδας Restless (Αυστραλία, 2012). Το 2010 συνίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Vital Space, μια παγκόσμια, διεπιστημονική πλατφόρμα καλλιτεχνικής δημιουργίας που προσεγγίζει τα καίρια και επείγοντα ζητήματα της εποχής μέσω της τέχνης και των νέων μέσων.

Έχει τιμηθεί με το δεύτερο βραβείο στον Εθνικό Διαγωνισμό Δημόσιας Τέχνης για τη λεωφόρο του Διεθνούς Αεροδρομίου Όστιν-Μπέργκστρομ στο Τέξας (ΗΠΑ, 2014) για την πρόταση του έργου Airth–Gates, καθώς και με το Commission’s Panel Award στην 18η Μπιενάλε της Cerveira (Πορτογαλία, 2015) για τη βίντεο-εγκατάσταση The Globalising Wall.

Για περισσότερες πληροφορίες:https://danaestratou.com/

Φωτογραφίες από τα εγκαίνια στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης

Η Επιτροπή Αξιολόγησης του Βραβείου Τέχνης 2025 απαρτίστηκε από τους/τις:

-Γεώργιο Γυπαράκη, Εικαστικό, Καθηγητή τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

-Πολίνα Κοσμαδάκη, Ιστορικό Τέχνης, Επιμελήτρια Μοντέρνας και Σύγχρονης Τέχνης, Μουσείο Μπενάκη

-Σωτήριο Μπαχτσετζή, Καλλιτεχνικό Διευθυντή Ιδρύματος Γ.&Α. Μαμιδάκη, Ιστορικό Τέχνης, Αν. Καθηγητή τμ. Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών, Παν/μιο Θεσσαλίας

-Νίκο Ναυρίδη, Εικαστικό, Καθηγητή Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας

-Αλέξανδρο Ψυχούλη, Εικαστικό, Καθηγητή Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Παν/μιο Θεσσαλίας

Οι αιτήσεις για το Βραβείο Τέχνης ξεκινούν κάθε φθινόπωρο και ανακοινώνονται μέσω δημόσιας ανοικτής πρόσκλησης.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θεσμό του Βραβείου Τέχνης και το Ίδρυμα Γ.&Α. Μαμιδάκη θα βρείτε ΕΔΩ.